Verbum

анлайнавы слоўнік

апа́л

‘дзеянне’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

	адз.
Н.	апа́л
Р.	апа́лу
Д.	апа́лу
В.	апа́л
Т.	апа́лам
М.	апа́ле

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апа́л

‘каштоўны камень; ювелірны выраб’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

	адз.	мн.
Н.	апа́л	апалы
Р.	апа́лу	апалаў
Д.	апа́лу	апалам
В.	апа́л	апалы
Т.	апа́лам	апаламі
М.	апа́ле	апалах

Крыніцы: krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апа́л¹, -у, м.

1. гл. апаліць.

2. Паліва (дровы, драўнінныя адходы, торф і пад.).

3. Апрацоўка гліняных вырабаў высокай тэмпературай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апа́л², -у, м.

Мінерал, бледны шклопадобны камень, некаторыя гатункі якога лічацца каштоўнымі.

Пярсцёнак з белым апалам.

|| прым. апа́лавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апа́л I, -лу м. то́пливо ср.

апа́л II, -лу м., мин. опа́л;

пярсцёнак з ~лам — колько́ с опа́лом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апа́л ¹, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. апальваць — апаліць.

2. Тое, чым што‑н. апальваецца (дровы, драўнінныя адыходы, торф і пад.); паліва. Але яшчэ пытае люты. Зіму прывёўшы на прычал, Ці добра, людзі, вы абуты? Як вы багаты на апал? Колас.

3. Апрацоўка гліняных вырабаў высокай тэмпературай.

апа́л ², ‑у, м.

Празрысты шклопадобны камень (звычайна малочнага колеру з блакітнаватым ці жаўтаватым адлівам), некаторыя гатункі яго лічацца каштоўнымі. А там Урал Хавае скарбы руд, Тапаз, апал, Цудоўны ізумруд. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Апа́л. Рус. дыял. опал ’апаленае месца’, укр. опал ’ацяпленне, паліва’, польск. opał ’тс’, чэш., славац. opal (спец.) ’акаліна’, ’загар’, в.-луж. wopał ’апёк’. Бязафікснае ўтварэнне ад дзеяслова апаліць, апальваць. Пры замацаванні значэння ’паліва’ магчымы польскі ўплыў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апалі́ць, апалю́, апа́ліш, апа́ліць; апа́лены; зак., што.

1. Тое, што і абпаліць.

Маланка апаліла дрэва.

2. Нагрэць (палівам), зрабіць цёплым.

А. кватэру.

|| незак. апа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. апа́льванне, -я, н. і апа́л, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

опа́л мин. апа́л, -лу м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апа́лавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да апалу ². Апалавы камень. // Які зроблены з апалу ² або ўтрымлівае апал ². Апалавы пярсцёнак. // Малочна-белы з жоўтым або блакітным адценнем; такога колеру, як апал ². На апалавым небе не было ніводнай хмурынкі. Мікуліч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)