акрыя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; зак.

1. Прыйсці ў ранейшы нармальны стан пасля хваробы, якога-н. бедства і пад., ачуняць, набрацца сіл.

А. на волі.

2. перан. Ажыць душой.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

акрыя́ць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. акрыя́ю акрыя́ем
2-я ас. акрыя́еш акрыя́еце
3-я ас. акрыя́е акрыя́юць
Прошлы час
м. акрыя́ў акрыя́лі
ж. акрыя́ла
н. акрыя́ла
Загадны лад
2-я ас. акрыя́й акрыя́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час акрыя́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

акрыя́ць сов.

1. опра́виться; (о растениях) ожи́ть;

а. пасля́ хваро́бы — опра́виться по́сле боле́зни;

а. пасля́ пажа́ру — опра́виться по́сле пожа́ра;

пасля́ дажджу́ раслі́ны ~я́лі — по́сле дождя́ расте́ния о́жили;

2. перен. воспря́нуть ду́хом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

акрыя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.

1. Паправіцца пасля хваробы, ачуняць; набрацца сіл, акрэпнуць. [Нупрэй:] — Думалі, ні за што не выжыве [Язэп]. Аж месяц-другі пасядзеў дома і акрыяў трохі. Сачанка. Ранены крыху акрыяў, але не настолькі, каб як след ахапіць розумам сваё становішча. Шарахоўскі. // Дасягнуць (пасля ваеннага разбурэння і пад.) ранейшага стану. Вёска яшчэ не зусім акрыяла ад трох акупанцкіх пажараў. Брыль.

2. перан. Ажыць душой. Іван.. чамусьці пазбыўся ўсіх сваіх ранейшых трывог і на гэтым лугавым прыволлі проста акрыяў душой. Быкаў. [Анюта:] — Каб мне хоць слоўца пра майго Казіка сказаў — дзе ён, што з ім, — дык я ўся душой бы акрыяла, свет перада мной адкрыўся б. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Акрыя́ць ’аджыць, паправіцца’, оклыгать ’тс’ (Нік.), акрыяты ’тс’ (Клім.), ст.-бел. окреять (1479) (Нас. гіст.). Слова праславянскае. Параўн. укр. окріяти, чэш. okřati, славац. okriať, серб.-харв. ока̀рјати (< *okrjati) (Бернекер, 1, 613). Параўн. таксама Супрун, Веснік БДУ, 1, 2, 70. Гл. крыяць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́чухацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).

Справіцца з цяжкімі абставінамі, хваробай; акрыяць.

Так адхварэла на грып, што ледзь вычухалася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ачу́лець

‘прыйсці да прытомнасці, акрыяць’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ачу́лею ачу́леем
2-я ас. ачу́лееш ачу́лееце
3-я ас. ачу́лее ачу́леюць
Прошлы час
м. ачу́леў ачу́лелі
ж. ачу́лела
н. ачу́лела
Загадны лад
2-я ас. ачу́лей ачу́лейце
Дзеепрыслоўе
прош. час ачу́леўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вы́чухацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Справіцца з цяжкімі абставінамі, хваробай; акрыяць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́ходиться​I сов. (выздороветь) прост. вы́хадзіцца, акрыя́ць, ачуня́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адле́жацца, -жуся, -жышся, -жыцца; -жся і адляжа́цца, -жу́ся, -жы́шся, -жы́цца; -жы́мся, -лежыце́ся, -жа́цца; -жы́ся; зак. (разм.).

Паляжаўшы, адпачыць, аднавіць сілы, акрыяць (пасля хваробы, стомы і пад.).

Адляжаўся ў бальніцы, паправіўся.

|| незак. адле́жвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)