ако́п

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ако́п ако́пы
Р. ако́па ако́паў
Д. ако́пу ако́пам
В. ако́п ако́пы
Т. ако́пам ако́памі
М. ако́пе ако́пах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ако́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Земляное ўмацаванне ў выглядзе выкапанага рова з насыпам, якое прыкрывае ад куль і асколкаў; траншэя.

Страляць з акопаў.

|| прым. ако́пны, -ая, -ае.

Акопная вайна (пазіцыйная; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ако́п м., воен. око́п

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ако́п, ‑а, м.

Земляное ўмацаванне ў выглядзе выкананага рова з насыпам (валам), якое прыкрывае ад куль і асколкаў; траншэя. Толькі сягоння спраў кожнаму шмат: Коласу — вырасціць жменю зярнят, Сонцу — стаптаныя травы падняць, Ветру — акопы пяском зараўняць. Танк. Баязліўца куля і ў акопе страчае, смелага і на акопе мінае. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

око́п ако́п, -па м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са́па, -ы, мн. -ы, сап, ж. (спец.).

Глыбокі акоп, які капаецца ў напрамку да пазіцыі праціўніка для паступовага і скрытага набліжэння да яго.

Капаць сапу.

◊

Ціхай сапай (разм.) — непрыкметна, цішком.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

акапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Выкапаць і заняць акоп (акопы) для абароны ад варожага агню.

Салдаты акапаліся.

2. перан. Знайсці сабе зручны, спакойны прытулак (разм.).

|| незак. ако́пвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ша́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. У Расіі ў 17—19 стст: часовае палявое чатырохвугольнае ўмацаванне; акоп.

2. Верагодная магчымасць ажыццяўлення чаго-н.

Шанцы на поспех.

Не ўпусціць шанцу.

Апошні ш.

|| прым. ша́нцавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Ш. інструмент.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сапёр ’ваеннаслужачы сапёрных часцей’ (ТСБМ). Праз рус. сапёр ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 82) з франц. sapeur ад sape ’траншэя, акоп’, гл. Фасмер, 3, 558.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

замаскірава́ць сов., в разн. знач. замаскирова́ть;

з. ако́п — замаскирова́ть око́п;

з. свае́ дзе́янні — замаскирова́ть свои́ де́йствия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)