адчыні́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. адчыню́ адчы́нім
2-я ас. адчы́ніш адчы́ніце
3-я ас. адчы́ніць адчы́няць
Прошлы час
м. адчыні́ў адчыні́лі
ж. адчыні́ла
н. адчыні́ла
Загадны лад
2-я ас. адчыні́ адчыні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час адчыні́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адчыні́ць, -чыню́, -чы́ніш, -чы́ніць; -чы́нены; зак., што.

Адводзячы, знімаючы або адстаўляючы ўбок тое, чым перакрыты ўваход ці выхад у якое-н. памяшканне (пасудзіну і пад.), зрабіць даступнай унутраную ці знешнюю прастору.

А. акно.

А. кубел.

|| незак. адчыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адчыні́ць сов.

1. (дверь, окно, шкатулку и т.п.) откры́ть; отвори́ть;

2. (наглухо заделанное) отку́порить;

3. (театр, школу, собрание и т.п.) см. адкры́ць;

◊ а. дзве́ры — (перад кім) откры́ть дверь (кому)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адчыні́ць, ‑чыню, ‑чыніш, ‑чыніць; зак., што.

1. Адводзячы, знімаючы або адстаўляючы ўбок тое, чым перакрыты ўваход ці выхад, пройма ў якое‑н. памяшканне, у якую‑н. пасудзіну і пад., зрабіць даступнай унутраную або знешнюю прастору; адкрыць; проціл. зачыніць. Адчыніць хату. □ Вярнуўся Сцёпка з паходу на досвіце, ціхенька адчыніў адрынку, дзе спалі двое меншых яго братоў, Алесь і Юрка. Колас. // Зняць накрыўку; адвесці дзверы і пад. Адчыніць вароты. □ Данік не вытрымаў, узлез з каленьмі на акно, адчыніў фортачку і задрыжаў — не то ад холаду, не то ад голасу жанчыны. Брыль. // Пусціць у памяшканне, даць увайсці каму‑н. [Рыгор] падняўся на ўсходы да свае кватэры і пазваніў. Ніхто не з’яўляўся адчыніць. Гартны.

2. Тое, што і адкрыць (у 3 знач.). Падабраўшы з сваіх «хлопаў» хлапцоў і дзяўчат, [пан Вашамірскі] адчыніў у сябе студыю. Бядуля. [Андрэй:] — Часцей заязджайце, ды, калі можна, кніжак і газетак нам сюды прышліце: на гэту зіму школку думаем адчыніць. Чарот.

•••

Адчыніць дзверы — а) даць шырокую дарогу для свабоднага паступлення куды‑н., стварыць спрыяльныя ўмовы; б) зайсці, наведаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Адчыні́ць ’адкрыць’ (Нас., КТС, БРС), адчыняць ’расчыняць (дзверы, вокны)’ (Нас.). Гл. чыніць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

на́сцеж, прысл.

На ўсю шыр, поўнасцю (адчыніць, расчыніць і пад.).

Адчыніць дзверы н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бага́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Прыстасаванне ў веласіпедзе, матацыкле, аўтамабілі для перавозкі невялікай паклажы.

Адчыніць б.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прачыні́ць, -ыню́, -ы́ніш, -ы́ніць; -ы́нены; зак., што.

Не поўнасцю адчыніць.

П. дзверы.

|| незак. прачыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паадчыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., што.

Адчыніць усё, многае або што-н. у многіх месцах.

П. вокны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

отвори́ть сов. адчыні́ць, мног. паадчыня́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)