адха́яць, -ха́ю, -ха́еш, -ха́е; -ха́й; -ха́яны; зак., каго-што.
1. Вярнуць прытомнасць; адратаваць (разм.).
А. хворага.
2. Ачысціць, адмыць, агледзець.
|| незак. адха́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адха́йванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адха́яць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
адха́ю |
адха́ем |
| 2-я ас. |
адха́еш |
адха́еце |
| 3-я ас. |
адха́е |
адха́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
адха́яў |
адха́ялі |
| ж. |
адха́яла |
| н. |
адха́яла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
адха́й |
адха́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
адха́яўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адха́яць сов.
1. разг. (больного) отходи́ть;
2. (от грязи) очи́стить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адха́яць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
1. Разм. Вярнуць прытомнасць, жыццё; адратаваць. Міхась затуліў.. [жорава] халатам. А сябрукі, адбіраючы жорава, затузалі хлопца так, што ён самлеў. Хлопцы спалохаліся, адхаялі яго, завялі дахаты і жорава яму аддалі. Брыль.
2. Ачысціць, адмыць, агледзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адха́яць, адхаіць ’прывесці да прытомнасці, выратаваць’ (Шат., Бір., Нас., Бяльк.), отхайець (КСТ), адхаіць ’паздаравець’ (Яўс.), адхаіваць ’ачышчаць ад гразі’ (БРС) да хаіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адха́йваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да адхаяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адха́яны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад адхаяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адха́яны
1. отхо́женный;
2. очи́щенный;
1, 2 см. адха́яць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адхадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак.
1. Прахадзіць куды‑н., дзе‑н. пэўны час. Такі ўжо заведзены лад у паноў: хто не адходзіць у школу да чатырнаццаці год — плаці штраф або адседжвай у каталажцы пры гміне. Брыль. [Ёська:] — Прыйшоў дадому, тут табе толькі ведай гуляй, на вячоркі хадзі, а ён лёг і ляжыць. — Я пасля сваё адхаджу, — сказаў Кастусь, — як ачуняю. Галавач.
2. Скончыць, перастаць хадзіць па якой‑н. прычыне. — Не-е, сусед. Прыйшоў адвітацца. Мне ўжо тут не жыць. Не жылец я ў Лонве... — [Парыпан] уздыхнуў і нагнуўся над сталом, загаварыў цішэй. — Адхадзіў я сваё па лесе... Пташнікаў.
3. Разм. Адлупцаваць каго‑н. чым‑н. [Ахрэм:] На цябе не крычаць трэба, а вось гэтым кіем адхадзіць. Губарэвіч. Нават і пасля таго, як шафёр добра адхадзіў мяне скуранымі рукавіцамі за тое, што я пачапіўся за борт, думка працаваць на аўтамашыне не пакідала мяне. Сергіевіч.
4. Клопатамі, пільным доглядам выратаваць ад смерці; адхаяць. [Начхім:] — [Каржаневіча] накіравалі ў шпіталь. Ледзь адхадзілі, а потым камісавалі. Алешка. [Жанчына:] — А гэтага бычка, што я ледзь адхадзіла, яшчэ паіць трэба. Кулакоўскі.
•••
Адхадзіць ногі — змарыцца, стаміцца (ад хады).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)