адлюстрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Узнавіць, перадаць чый-н. вобраз на сваёй люстраной паверхні, адкінуць у адваротным напрамку светавыя промні.

Возера адлюстравала кроны пышных дрэў.

2. Перадаць у вобразах або паняццях аб’ектыўную рэальнасць.

3. Ахарактарызаваць, перадаць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго-н.

Чалавек стараўся падабраць такія словы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан.

4. Увасобіць у мастацкіх вобразах, паказаць, намаляваць.

А. жыццё народа ў рамане.

|| незак. адлюстро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адлюстрава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адлюстрава́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. адлюстру́ю адлюстру́ем
2-я ас. адлюстру́еш адлюстру́еце
3-я ас. адлюстру́е адлюстру́юць
Прошлы час
м. адлюстрава́ў адлюстрава́лі
ж. адлюстрава́ла
н. адлюстрава́ла
Загадны лад
2-я ас. адлюстру́й адлюстру́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час адлюстрава́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адлюстрава́ць сов.

1. (от гладкой блестящей поверхности) отрази́ть;

2. (в художественном произведении) отобрази́ть, изобрази́ть, отрази́ть; запечатле́ть;

а. жыццё ў маста́цтве — отобрази́ть (отрази́ть) жизнь в иску́сстве;

3. (показать каким-л. внешним проявлением) вы́разить, отрази́ть;

яго́ твар ~ва́ў гнеў — его́ лицо́ вы́разило гнев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адлюстрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.

1. Адкінуць у адваротным напрамку светлавыя прамені. Азёрная гладзь адлюстравала святло месяца.

2. Узнавіць, перадаць чый‑н. вобраз на сваёй люстранай паверхні. Сажалка адлюстравала пышныя кароны пахіленых вербаў, колеры неба. Галавач. Тады хмарка папрасіла сонейка: — Адлюструй мяне, калі ласка, на тым вунь загончыку ільну! Карпюк. // Адбіць, перадаць у вобразах ці паняццях аб’ектыўную рэальнасць (пра здольнасць чалавека пазнаваць навакольны свет).

3. Увасобіць у мастацкіх вобразах; абмаляваць, паказаць. Раскрываючы вобраз Гушкі, К. Чорны праўдзіва, глыбока і шматгранна адлюстраваў супярэчлівы і пакутны шлях беларускага сялянства ў рэвалюцыю. Луфераў. // Перадаць, ахарактарызаваць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго‑н. [Сцяпан] пачаў у галаве складаць гэтае пісьмо, падбіраць такія словы і выразы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан, яго радасць. Шамякін.

4. Паказаць якім‑н. вонкавым выяўленнем. Яго твар адлюстраваў нястрымную радасць. Погляд дзяўчыны адлюстраваў парыў душы і хваляванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

отобрази́ть сов. адлюстрава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адлюстро́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адлюстраваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паздыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Сфатаграфаваць, адлюстраваць на фота- і кінаплёнцы ўсіх, многіх або ўсё, многае.

2. што. Стварыць (кінафільмы).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

выяўле́нчы, ‑ая, ‑ае.

Які дае магчымасць наглядна паказаць, адлюстраваць што‑н. Выяўленчыя сродкі.

•••

Выяўленчае мастацтва гл. мастацтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

отрази́ть сов.

1. (отбить удар, нападение) адбі́ць;

2. (воспроизвести изображение) адлюстрава́ць, адбі́ць; (лучи, колебательные движения и т. п.) физ. адбі́ць;

3. (воспроизвести в образах) адлюстрава́ць; (показать) паказа́ць; (выразить) вы́казаць;

отрази́ть жизнь в иску́сстве адлюстрава́ць жыццё ў маста́цтве;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зарысава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак., каго-што.

Зрабіць зарысоўку каго-, чаго-н., адлюстраваць рысункам.

З. з натуры.

|| незак. зарысо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. зарысо́ўванне, -я, н. і зарысо́ўка, -і, ДМ -со́ўцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)