адвары́ць, -вару́, -ва́рыш, -ва́рыць; -ва́раны; зак., што.

Зварыць.

А. грыбы.

|| незак. адва́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адвары́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. адвару́ адва́рым
2-я ас. адва́рыш адва́рыце
3-я ас. адва́рыць адва́раць
Прошлы час
м. адвары́ў адвары́лі
ж. адвары́ла
н. адвары́ла
Загадны лад
2-я ас. адвары́ адвары́це
Дзеепрыслоўе
прош. час адвары́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адвары́ць сов., в разн. знач. отвари́ть;

а. грыбы́ — отвари́ть грибы́;

а. се́кцыю трубаправо́да — тех. отвари́ть се́кцию трубопрово́да

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адвары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак., што.

1. Зварыць; зрабіць адвар. [Бабка Аксіння:] — А ў мяне зеллейка такое ёсць, вось адвару і прынясу. Чарнышэвіч.

2. Спец. Награваючы ў месцы зваркі, аддзяліць ад чаго‑н. Адварыць рэйку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

отвари́ть сов. адвары́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адва́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адва́раны в разн. знач. отва́ренный; см. адвары́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адва́рваць несов., в разн. знач. отва́ривать; см. адвары́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адва́раны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад адварыць.

2. у знач. прым. Звараны, вараны. Стары моўчкі.. паставіў.. чыгун з халоднаю адваранаю бульбаю. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тваро́г ’прадукт харчавання з кіслага малака пасля адтоплівання’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сцяшк., Сл. ПЗБ), тво́раг ’тс’ (Нас., Нік. Очерки, Касп., Растарг.), ’густыя часці малака’ (Ласт.), тво́рах ’тс’ (полац., Нар. сл.), творо́г, творі́х, твору́г, атваро́г, отворо́г ’малочная тварожная маса; страва з такой масы, размешанай са смятанай або малаком’ (Лекс. Бел. Палесся). Укр. дыял. тва́рог ’тварожная маса’, рус. тво́ро́г ’тс’, польск. twaróg, н.-луж. twarog, в.-луж. twaroh, чэш., славац. tvaroh, ст.-слав. тварогъ. Існуе некалькі версій паходжання слова. Згодна з асноўнай версіяй, прасл. (дыял.?) *tvarogъ/*tvorogъ ’тварог’ утворана ад асновы *tvar‑/*tvor‑ ’твор, форма’ з дапамогай суфікса *‑og‑ъ (ён жа ў *pirogъ ’пірог’, *ostrogъ ’астрог’), аснова слова звязана з *tvoriti ’тварыць, надаваць форму’, гл. твары́ць 1. Адносна развіцця семантыкі параўн. італ. formaggie ’сыр’, франц. formage ’тс’ < нар.-лац. formaticum ’тс’ < лац. forma ’форма’ (Фасмер, 4, 31, Брукнер, 586; Слаўскі, SP, 1, 67; Шустар-Шэўц, 1563; Борысь, 656; ЕСУМ, 5, 530–531; Чарных, 2, 231). Паводле іншых версій, лічыцца роднасным да грэч. τυρός ’сыр’, авест. tūiri‑ ’сселае малако’ (адносна гэтай версіі гл. Гамкрэлідзэ–Іваноў, 570 і інш.), а таксама мяркуецца, што можа быць запазычаннем з цюркскіх моў, параўн. чагат. торак ’сыр’ (Махэк₂, 662; Міклашыч, 366 і інш.; ЕСУМ, 5, 530–531; Чарных, 2, 231; Брукнер, 586). Версію пра славянскае паходжанне, якая грунтуецца і на палескім матэрыяле, прапанаваў Страхаў (Palaeoslavica, 13, 2, 19): у выніку перараскладання *ot‑variti ’аттапіць, адварыць’ > *o‑tvariti, параўн. балг. изва́ра, отва́ра ’тварог’, чэш. svaroh ’тс’ (< svařiti se ’зварыцца’), рус. дыял. сваро́к ’тварог’, адкуль палес. атварог і пазнейшыя формы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)