аго́ркнуць, -ну, -неш, -не; агорк, -кла і аго́ркнуў, -нула; -ні; -нуты; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і згоркнуць.
Масла агоркла.
2. перан. Надакучыць, абрыдзець; стаць невыносным, цяжкім.
Агоркнуў хлеб батрацкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аго́ркнуць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
аго́ркну |
аго́ркнем |
| 2-я ас. |
аго́ркнеш |
аго́ркнеце |
| 3-я ас. |
аго́ркне |
аго́ркнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
аго́рк |
аго́рклі |
| ж. |
аго́ркла |
| н. |
аго́ркла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
аго́ркшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аго́ркнуць сов.
1. см. зго́ркнуць;
2. перен. опроти́веть, надое́сть, опосты́леть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аго́ркнуць, ‑не; пр. агорк, ‑ла і агоркнуў, ‑нула; зак.
1. Тое, што і згоркнуць.
2. перан. Вельмі надакучыць, абрыдзець. Толькі цікуе [сталяр] спадылба, як той воўк, — сказала мама. — А робіць — ну, што мокрае гарыць. Агоркла ўжо глядзець на гэту работу... Брыль. // Стаць невыносным, цяжкім. Жыў ён [муж] бедна. Спадзяваўся Свой прыдбаць куточак, Хату вывесці, зямелькі Прыкупіць шматочак, Бо агоркнуў хлеб батрацкі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Неастырка́цца, ныостыркатыся ’не бываць, рэдка паказвацца’ (кобр., Нар. лекс.). Да агоркнуць (гл.), остбркнуты ’спыніцца, пасяліцца, знайсці дах’ (Клім.), параўн. таксама нызасторкнуты ’не затрымлівацца’ (кобр., Нар. лекс.); паводле Мяркулавай (Этимология–1979, 175), узыходзіць да этымалагічнага гнязда з коранем *tbrk‑/*stbrk‑ ’тыкаць, піхаць’, параўн. семантычна падобнае не стыкацца ’не бываць, не затрымлівацца’: Днямі не стыкаецца дома (ТС), экспрэсіўнае значэнне ў рус. торчить ’доўга знаходзіцца, затрымлівацца дзе-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)