Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абува́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
абува́юся |
абува́емся |
| 2-я ас. |
абува́ешся |
абува́ецеся |
| 3-я ас. |
абува́ецца |
абува́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
абува́ўся |
абува́ліся |
| ж. |
абува́лася |
| н. |
абува́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
абува́йся |
абува́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
абува́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
абува́цца несов., возвр., страд. обува́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абува́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да абуцца.
2. Зал. да абуваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абу́цца, абу́юся, абу́ешся, абу́ецца; зак.
1. Надзець сабе на ногі абутак.
Бацька абуўся і пайшоў на вуліцу.
2. Набыць сабе абутак, забяспечыць сябе абуткам.
Трэба думаць, як на зіму а.
|| незак. абува́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
обува́ться возвр., страд. абува́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., з інф., з чым і без дап.
Разм. Тое, што і спяшацца. Ганька не спяшае абувацца. Васілевіч. Тут станцыя, з усіх канцоў Саюза Бягуць, спяшаюць цягнікі. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Распрана́цца ’знімаць з сябе верхняе адзенне’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), роспрана́цца ’скідаць верхнюю вопратку’ (ТС), ’раскрывацца’ (Сл. ПЗБ). Роднаснае да вопратка, апра́нуты, распра́таваць (гл.). Параўн. тыпалагічную паралель абувацца — разувацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абу́ць, абуваць ’надзець абутак’ (БРС, Шат., Касп.), абувацца (Бір. дыс., Касп.), абуцца да *ob‑uti, рус. обуть, укр. обути, чэш. obout, славац. obuť, в.-луж. wobuć, н.-луж. wobuś, польск. obuć, славен. obúti, серб.-харв. о̀бути, балг. обуя. Бліжэйшая паралель: літ. ap‑aũti ’абувацца’, apaũtas ’абутак’, лат. aut ’абуваць’, ст.-іран. aoϑra ’абутак’, лац. exuō ’разуваюся’ і г. д. Траўтман, 21; Гуер, IF, 46, 343; Фасмер, 3, 109. Дзеяслоў, бясспрэчна, яшчэ праіндаеўрапейскі, але тое, што прэфіксацыя прасл. ob‑uti супадае з прабалт. ap‑auti, дае падставу сцвярджаць аб балта-славянскай словаўтваральнай інавацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)