аблажы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
аблажу́ |
абло́жым |
| 2-я ас. |
абло́жыш |
абло́жыце |
| 3-я ас. |
абло́жыць |
абло́жаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
аблажы́ў |
аблажы́лі |
| ж. |
аблажы́ла |
| н. |
аблажы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
аблажы́ |
аблажы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
аблажы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аблажы́ць сов.
1. (положить что-л. вокруг кого-, чего-л.) обложи́ть; (покрыть, выстлать что-л. чем-л.) вы́ложить;
2. (книгу, тетрадь) обверну́ть, оберну́ть;
3. (налогом, штрафом) обложи́ть;
4. отверну́ть, опусти́ть; отложи́ть;
а. каўне́р — отверну́ть (опусти́ть, отложи́ть) воротни́к;
5. (покрыть со всех сторон) обложи́ть; (о тучах и т.п. — ещё) заволо́чь, обволо́чь;
~жы́ла язы́к — обложи́ло язы́к;
хма́ры ~жы́лі не́ба — ту́чи обложи́ли (заволокли́, обволокли́) не́бо;
6. воен. обложи́ть, осади́ть;
а. крэ́пасць — обложи́ть (осади́ть) кре́пость;
7. (обшить) оторочи́ть; вы́ложить;
а. аксамі́там — оторочи́ть (вы́ложить) ба́рхатом;
8. разг. (опрокинуть наземь; умертвить) повали́ть, свали́ть; уби́ть;
кабана́ ~жы́ў пудо́ў на пятна́ццаць — кабана́ свали́л (уби́л) пудо́в на пятна́дцать;
9. прост. (грубо обругать) обложи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аблажы́ць, ‑лажу, ‑ложыш, ‑ложыць; зак., каго-што.
1. Абкласці каго‑, што‑н. з усіх бакоў; акружыць чым‑н. Аблажыць градку дзёрнам. Аблажыць хворага падушкамі.
2. Аздабляючы, упрыгожваючы, пакрыць паверхню чаго‑н., чым‑н.; абліцаваць. Аблажыць сцены мармурам. // Абкантаваць, абшыць па краях. Аблажыць аксамітам рукавы і каўнер.
3. Пакрыць, ахінуць суцэльнай заслонай; абвалачы. Ён [цягнік] збавіў ход імклівы трошкі, Адхоны дымам аблажыў. Калачынскі. / у безас. ужыв. Усё неба аблажыла. // безас. Пры хваробе пакрыць (горла, язык) белым налётам. Горла аблажыла.
4. Акружыць войскам; асадзіць. Аблажыць крэпасць. □ Мала таго, што рэспубліку аблажылі з усіх бакоў інтэрвенты і белагвардзейцы, — на яе насоўваецца жахлівая здань голаду. Гамолка.
5. Абавязаць да выплаты чаго‑н. Аблажыць падаткам.
6. Адвярнуць, апусціць, расправіць. Аблажыць каўнер.
7. Разм. Паваліць, абваліць; забіць. Сабак жа завёў, што каня аблажыць могуць. Кірэйчык. Ён слухаў разам з намі воўчыя песні і расказваў, як учора ноччу конюх у іх на участку з кладоўкі праз акно аблажыў аднаго старога канятніка. Пташнікаў. // Зрэзаць, ссячы. Аблажыць сасну. □ Гектараў трыццаць мужчыны ўжо аблажылі, і яна [трава] ляжыць у пракосах. Сабаленка.
8. Разм. Груба аблаяць. Гальяш, не вытрымаўшы, аблажыў сялян моцным слаўцом. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.
1. каго-што. Палажыць што-н. вакол каго-, чаго-н.
А. хворага грэлкамі.
А. градку дзёрнам.
2. што. Аздабляючы, умацоўваючы што-н., пакрыць паверхню чым-н.
А. печ кафляй.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пакрыць суцэльнай масай чаго-н., абвалачы.
Хмары аблажылі неба.
Язык аблажыла (безас.: пра налёт на языку пры захворванні).
4. каго-што. Акружыць (звера на паляванні, які-н. умацаваны пункт войскам).
А. мядзведзя.
А. крэпасць.
5. каго-што. Абавязаць да выплаты чаго-н.
А. падаткамі.
6. што. Адвярнуць, апусціць.
А. каўнер.
7. што. Абшыць чым-н.
А. аксамітам.
8. каго-што. Паваліць, абваліць; забіць (разм.).
А. дрэва.
А. кабана.
9. каго-што, чым і без дап. Груба аблаяць (разм.).
А. моцным словам.
|| звар. аблажы́цца, -лажу́ся, -ло́жышся, -ло́жыцца (да 1 знач.).
|| наз. абкла́дка, -і,
ДМ -дцы, ж. (да 1 і 2 знач.) і аблажэ́нне, -я, н. (да 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абкла́дка, -і, ДМ -дцы, ж.
1. гл. абкласці і аблажыць.
2. Тое, чым абкладзена (абложана) што-н.
Дзярновая а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абло́жваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да аблажыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблажэ́нне ср. обложе́ние; см. аблажы́ць 3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
задзернава́ць, ‑дзярную, ‑дзярнуеш, ‑дзярнуе; зак., што.
Аблажыць, пакрыць дзёрнам. Задзернаваць адхон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абло́жаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад аблажыць (у 1–7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́лубіць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., што.
Спец. Пакрыць, аблажыць апалубкай (у 2, 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)