абаро́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абаро́нчы абаро́нчая абаро́нчае абаро́нчыя
Р. абаро́нчага абаро́нчай
абаро́нчае		 абаро́нчага абаро́нчых
Д. абаро́нчаму абаро́нчай абаро́нчаму абаро́нчым
В. абаро́нчы (неадуш.)
абаро́нчага (адуш.)		 абаро́нчую абаро́нчае абаро́нчыя (неадуш.)
абаро́нчых (адуш.)
Т. абаро́нчым абаро́нчай
абаро́нчаю		 абаро́нчым абаро́нчымі
М. абаро́нчым абаро́нчай абаро́нчым абаро́нчых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абаро́нчы, ‑ая, ‑ае.

Які мае сваёй мэтай абарону. Абарончыя баі. Абарончая тактыка. // Прызначаны для абароны. Абарончыя збудаванні. Абарончы рубеж. □ Узвод Пазняка першы прарваўся праз абарончыя лініі ворага. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абаро́нчы, -ая, -ае.

Які адносіцца да абароны, мае сваёй мэтай абарону, прызначаны для яе.

Абарончая тактыка.

Абарончыя збудаванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вае́нна-абаро́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. вае́нна-абаро́нчы вае́нна-абаро́нчая вае́нна-абаро́нчае вае́нна-абаро́нчыя
Р. вае́нна-абаро́нчага вае́нна-абаро́нчай
вае́нна-абаро́нчае		 вае́нна-абаро́нчага вае́нна-абаро́нчых
Д. вае́нна-абаро́нчаму вае́нна-абаро́нчай вае́нна-абаро́нчаму вае́нна-абаро́нчым
В. вае́нна-абаро́нчы (неадуш.)
вае́нна-абаро́нчага (адуш.)		 вае́нна-абаро́нчую вае́нна-абаро́нчае вае́нна-абаро́нчыя (неадуш.)
вае́нна-абаро́нчых (адуш.)
Т. вае́нна-абаро́нчым вае́нна-абаро́нчай
вае́нна-абаро́нчаю		 вае́нна-абаро́нчым вае́нна-абаро́нчымі
М. вае́нна-абаро́нчым вае́нна-абаро́нчай вае́нна-абаро́нчым вае́нна-абаро́нчых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пасі́ўна-абаро́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пасі́ўна-абаро́нчы пасі́ўна-абаро́нчая пасі́ўна-абаро́нчае пасі́ўна-абаро́нчыя
Р. пасі́ўна-абаро́нчага пасі́ўна-абаро́нчай
пасі́ўна-абаро́нчае		 пасі́ўна-абаро́нчага пасі́ўна-абаро́нчых
Д. пасі́ўна-абаро́нчаму пасі́ўна-абаро́нчай пасі́ўна-абаро́нчаму пасі́ўна-абаро́нчым
В. пасі́ўна-абаро́нчы (неадуш.)
пасі́ўна-абаро́нчага (адуш.)		 пасі́ўна-абаро́нчую пасі́ўна-абаро́нчае пасі́ўна-абаро́нчыя (неадуш.)
пасі́ўна-абаро́нчых (адуш.)
Т. пасі́ўна-абаро́нчым пасі́ўна-абаро́нчай
пасі́ўна-абаро́нчаю		 пасі́ўна-абаро́нчым пасі́ўна-абаро́нчымі
М. пасі́ўна-абаро́нчым пасі́ўна-абаро́нчай пасі́ўна-абаро́нчым пасі́ўна-абаро́нчых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

стані́ца, ‑ы, ж.

Вялікае казацкае сяло на Доне, Кубані і ў некаторых іншых абласцях. Станіца Вёшанская. □ Ішлі цяжкія абарончыя баі. А наша батарэя амаль два месяцы стрымлівала ворага пад станіцай Сіроцінскай. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умацава́цца, -цу́юся, -цу́ешся, -цу́ецца; -цу́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш моцным, устойлівым.

Бераг умацаваўся.

Перасаджанае дрэва ўмацавалася ў новым грунце.

2. Размясціцца, стварыўшы сабе абарончыя збудаванні.

Часць умацавалася на новым месцы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш моцным, здаровым, трывалым.

Нервы ўмацаваліся.

Здароўе ўмацавалася.

Яго становішча ўмацавалася.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць цвёрдым, устойлівым, усталявацца, устанавіцца.

Гаспадаркі ўмацаваліся.

|| незак. умацо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. умацава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

умацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.

1. што. Зрабіць мацнейшым, больш устойлівым.

У. дамбы.

2. што. Стварыць абарончыя збудаванні дзе-н., забяспечыць сродкамі абароны.

У. подступы да горада.

3. каго-што. Зрабіць больш моцным, здаровым, стойкім.

Добрае харчаванне і свежае паветра ўмацавалі хворага.

У. нервы.

У. здароўе.

4. перан., што. Зрабіць надзейным, цвёрдым, устойлівым.

У. сваё становішча.

У. дысцыпліну.

|| незак. умацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. умацо́ўванне, -я, н.

|| наз. умацава́нне, -я, н.

|| прым. умацава́льны, -ая, -ае.

Умацавальныя адкосы.

Умацавальныя збудаванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сре́дство ср.

1. в разн. знач. сро́дак, -дку м.;

сре́дства произво́дства сро́дкі вытво́рчасці;

сре́дства передвиже́ния тра́нспарт;

сре́дства труда́ сро́дкі пра́цы;

оборо́тные сре́дства абаро́тныя сро́дкі;

оборони́тельные сре́дства абаро́нчыя сро́дкі;

сре́дства к существова́нию сро́дкі на існава́нне (на пражыццё);

радика́льное сре́дство радыка́льны сро́дак;

язы́к — сре́дство обще́ния мо́ва — сро́дак зно́сін;

2. / сре́дства (деньги, капитал, материальные ценности) гро́шы, -шай ед. нет, сро́дкі, -каў мн., ед. сро́дак, -дку м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

умацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., што.

1. Зрабіць што‑н. больш устойлівым. Умацаваць плаціну. Умацаваць дамбы. □ Каб не нарабіць са сваёй стрэльбай якой-небудзь шкоды, дзед абкруціў анучкай куркі ды зверху ўмацаваў яшчэ наглуха дротам. Лынькоў. Новая дарога ляжала моцная, роўная, як стол. Тарфяны попел схапіў, умацаваў пясок, атрымаўся рыхлы асфальт. Новікаў. Ластаўкі з усіх бакоў абляпілі бляшанку зямлёй. Відаць, яны не надта давяралі нашай пасудзіне і рашылі ўмацаваць яе. Ляўданскі. // перан. Надаць сілу, стойкасць (думкам, пачуццям і пад.). Зорын.. [Нагорнаму] давяраў, а выпадак з Радзецкім яшчэ больш умацаваў гэтае давер’е. Гурскі. Няўдачы загартавалі мастака, умацавалі яго веру ў сябе. «ЛіМ».

2. Разм. Прымацаваць што‑н. на чым‑н. грунтоўна, надзейна. Высланыя наперад радысты ўмацавалі дынамік на страсе камандзірскай зямлянкі. Шамякін. Мы з Сяргеем грунтоўна ўмацавалі за плячыма рацыю. Няхай.

3. Зрабіць больш здаровым. Умацаваць нервы.

4. Зрабіць больш моцнымі асновы чаго‑н. Умацаваць абарону краіны сацыялізма. □ Дзякуючы льнаводству.. [калгасы] ўмацавалі сваю эканоміку. «Звязда». // Узняць на больш высокую ступень арганізаванасць, дысцыпліну. Умацаваць дысцыпліну.

5. Стварыць абарончыя збудаванні дзе‑н., забяспечыць сродкамі абароны. Умацаваць подступы да горада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)