абабра́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
абяру́ся |
абяро́мся |
| 2-я ас. |
абярэ́шся |
абераце́ся |
| 3-я ас. |
абярэ́цца |
абяру́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
абра́ўся |
абра́ліся |
| ж. |
абра́лася |
| н. |
абра́лася |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
абра́ўшыся |
Крыніцы:
biryla1987,
krapivabr2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
абабра́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
абабяру́ся |
абабяро́мся |
| 2-я ас. |
абабярэ́шся |
абабераце́ся |
| 3-я ас. |
абабярэ́цца |
абабяру́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
абабра́ўся |
абабра́ліся |
| ж. |
абабра́лася |
| н. |
абабра́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
абабяры́ся |
абабяры́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
абабра́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
абабра́цца сов., разг.
1. (от скорлупы, кожуры) очи́ститься;
2. ирон. вы́искаться;
~ра́ўся асі́лак — вы́искался сила́ч;
3. (только с отрицанием) обобра́ться;
не абабра́цца кло́пату — не обобра́ться хлопо́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абабра́цца, абяруся, абярэшся, абярэцца; абяромся, аберацеся; зак.
1. каго-чаго; толькі з адмоўем. Разм. Пра немагчымасць пазбавіцца каго‑, чаго‑н., справіцца з чым‑н. Не абабрацца клопату, бяды. □ Мала часу асталося да вяселля, і працы не абабрацца. Гартны.
2. Вылучыцца, вызначыцца, знайсціся. Тры гаспадары сядзелі за сталом і гаварылі аб пчолках. Галоўным бортнікам абабраўся Доўба. Колас. // Узяцца, падахвоціцца. [Адзін з паляўнічых:] — Ну, ці знойдзецца стралец, Хто галінку зніжа куляй?.. Вось адзін з іх абабраўся, Стрэліў — дуб той захістаўся. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абра́цца сов., см. абабра́цца 3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абра́цца, абяруся, абярэшся, абярацца; абяромся, аберацеся; зак.
Тое, што і абабрацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
обобра́ться сов. / не обобра́ться разг. не абабра́цца;
хлопо́т не оберёшься кло́пату не абярэ́шся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
очи́ститься
1. (стать чистым) ачы́сціцца;
2. (от кожуры) абабра́цца; (о моркови и т. п. — ещё) аскрэ́бціся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каля́, прыназ. з Р.
Спалучэнне з прыназоўнікам «каля» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні асобы, прадмета, месца, паблізу або вакол якіх адбываецца што‑н., размяшчаецца хто‑, што‑н. Бярозы стаялі каля дарогі. Начлежнікі паселі каля агню. □ Каля пасады лесніковай Цягнуўся гожаю падковай Стары, высокі лес цяністы. Колас.
Аб’ектныя адносіны
2. Разм. Ужываецца пры абазначэнні аб’екта, у дачыненні да якога адбываецца дзеянне, на які накіравана дзеянне. Усе сеюць і любяць бульбу, хаця працы каля яе не абабрацца. Ермаловіч.
Колькасныя адносіны
3. Ужываецца пры абазначэнні прыблізнай велічыні, меры чаго‑н. Дубу каля ста гадоў. □ Вёска невялікая — сяліб каля дваццаці. Бядуля. // Ужываецца пры ўказанні на пэўную пару, да якой падышоў ці падыходзіць час. Было каля поўначы. □ Каля поўдня выглянула сонца. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
многа, шмат, багата, нямала, незлічона, нязлічана, безліч, не злічыць, лічыць не злічыць, процьма, маса, вялікая колькасць, незлічоная колькасць; парадкам, ніштавата, бачана-нябачана, навалам, гібель, гіблота (разм.); сіла, моц, хмара, лавіна, бездань, лес, мора, акіян, сто, мільён, мільярд, поўна, горы, рой, цьма (перан.) □ без ліку, не абабрацца, не прабіцца, не перарабіць, аж цёмна, цьма цьмушчая, цьма цьмой, непачаты край, ні канца ні краю, куры не клююць, па вушы, па горла, дай божа, да чорта, да халеры, як бобу, як грыбоў, як сабак, цэлы воз, вазамі вазі, цэлы мех, хоць адбаўляй, хоць заваліся, хоць заліся, хоць засыпся, хоць каўшом бяры, хоць касу закладай, хоць гаць гаці, хоць рэкі прудзі, хоць равы масці, кішмя кішыць, да гібелі
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)