даі́ць, даю, доіш, доіць; заг. даі; незак., каго.
1. Выцэджваць малако з вымя. Мы зачыняліся ў хляве, я трымаў лямпу, а мама даіла карову. Брыль.
2. перан. Разм. Бессаромна вымагаць, браць сабе чые‑н. сродкі. [У Кацярыны] кватэра свая, і, як ні кажы, не першы год доіць буфет. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́кідаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Выкінуць у некалькі прыёмаў (усё, многае). Выкідаць на вуліцу ўсе рэчы.
2. перан. Разм. З цяжкасцю ўзгадаваць. Выкідаць дзяцей.
выкіда́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да выкінуць.
выкіда́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да вы́кідаць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адво́д, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. адводзіць — адвесці.
2. Заява аб адхіленні каго‑н. ад удзелу ў чым‑н. Выступіць з адводам кандыдатуры.
3. Адгалінаванне (у трубе, радыё‑, электрасетцы і пад.). Адвод ад батарэі.
•••
Для адводу вачэй — з мэтай адцягнуць увагу, для прыліку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгавары́ць, ‑гавару, ‑гаворыш, ‑гаворыць; зак., каго.
Пераканаць не рабіць чаго‑н., угаварыць адмовіцца ад чаго‑н. Хацеў [Сомік] на суд падаваць, ды людзі адгаварылі; казалі, што неяк сорам і судзіцца за дзесяць снапоў аўса. Крапіва. Зораў у апошні раз паспрабаваў адгаварыць Каленіка ад задуманага ім плана. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмежава́цца, ‑мяжуюся, ‑мяжуешся, ‑мяжуецца; зак.
1. Аддзяліць мяжой свае ўладанні ад чужых.
2. Заняць адасобленае ад каго‑, чаго‑н. становішча; аддзяліцца. [Грушэўскі] паспрабаваў яшчэ раз-другі, кінуў гэты метад і адмежаваўся ад дзяўчат. Карпюк. // перан. Выказаць сваю нязгоду, поўнае разыходжанне з кім‑, чым‑н. Адмежавацца ад памылковых поглядаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адро́зніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Заўважыць розніцу паміж прадметамі, з’явамі; распазнаць, вылучыць. [Сцяпан:] — Іншага сабаку — ваўкарэзіну нават спрактыкаванаму воку цяжка адрозніць ад ваўка. Пальчэўскі. На парозе з’явіліся дзве невялічкага росту бялявыя дзяўчынкі, настолькі падобныя адна да аднае, што іх можна было адрозніць толькі па прычосках. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амплуа́, нескл., н.
Пэўнае характэрнае кола роляў, якія выконваюцца акцёрам. Часта пішуць і кажуць, што роля Самахвальскага стаіць убаку, асобна, у маёй творчасці, што яна нібыта не ў маім амплуа. Сяргейчык. // перан. Круг заняткаў каго‑н. [Смірын:] — Дык якое ж ваша амплуа: артапедыя ці судова-медыцынская экспертыза? Алешка.
[Фр. emploi — ужыванне, роля.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апраці́вець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць агідным, невыносным для каго‑н. Яго гаспадар Сымон, Ракуцька здорава такі .. апрацівеў [Паліводскаму] сваёю хатняю гаворкаю заўсёды аб хлебе і вопратцы. Чорны. Усё.. [Нэлі] раптам апрацівела: і сённяшні вечар з нечаканай трывогай ад сустрэчы з Ласухам, падман маці, п’яны голас Сцяпана. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апрача́, прыназ. з Р.
1. За выключэннем каго‑, чаго‑н. Усе партызаны, апрача сакратара, былі незнаёмыя людзі. Шамякін.
2. Звыш чаго‑н., у дадатак да чаго‑н. На папялішчы, апрача печы, тарчалі шкілеты абгарэлых жалезных ложкаў. Якімовіч.
•••
Апрача таго (у знач. пабочн.) — акрамя таго, да таго ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асмужы́ць, асмужыць; зак.
1. што. Зацягнуць, накрыць смугою, туманам, інеем і пад.
2. каго-што. Абпаліць, апячы сонцам; абветрыць. Колькі я пражыву, не ведаю. А хацелася б шмат пражыць, Навальніцамі ўсіх і ветрамі Вусны ўдосталь свае асмужыць. Бураўкін. Яе [песню] асмужыць сонцам поўдзень, Асвеціць полюса брыльянт. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)