значэ́нне ср., в разн. знач. значе́ние; (важность, значительность — ещё) зна́чимость ж.;
сло́ва «хво́ры» ў ~нні назо́ўніка — сло́во «больно́й» в значе́нии и́мени существи́тельного;
гэ́таму працэ́су надае́цца вялі́кае паліты́чнае з. — э́тому проце́ссу придаётся большо́е полити́ческое значе́ние (больша́я полити́ческая зна́чимость)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
атрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; атры́маны; зак.
1. каго-што. Узяць, набыць тое, што прысылаюць, даюць, прапаноўваюць, уручаюць, прысвойваюць.
А. пісьмо.
А. зарплату.
А. падзяку.
А. кватэру.
А. вучонае званне.
2. што. Прыняць да выканання, набыць права на выкананне чаго-н.
А. загад.
А. слова.
3. што. Здабыць, вынайсці ў працэсе пошукаў.
А. бензін з нафты.
4. што. Зазнаць, адчуць.
А. задавальненне.
5. што. Захварэць на што-н.
А. насмарк.
6. што. Стаць шырока вядомым.
А. прызнанне.
7. Аказацца пабітым (разм.).
А. па руках.
|| незак. атры́мліваць, -аю, -аеш, -ае і атрымо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. атрыма́нне, -я, н. (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аж.
1. часц. ўзмацн. Ужыв. для інтанацыйнага вылучэння слова ці словазлучэння, да якога адносіцца; падкрэслівае самую крайнюю мяжу выяўлення якой-н. уласцівасці.
Лес аж звінеў ад птушыных галасоў.
Сцежка вілася аж да самага возера.
Аж крыкнуў ад радасці.
2. часц. ўзмацн. Ужыв. для выражэння нечаканасці або раптоўнасці наступлення якіх-н. падзей.
Раніцай прачнуліся — аж няма ўжо яго.
3. злуч. Выражае выніковыя адносіны і ўзмацняе іх; ужыв. ў знач. «так», «што нават».
Машыны так гулі, аж вокны звінелі.
4. злуч. супраціўны. Злучае сказы з узаемна неадпаведным значэннем, якое ўскладняецца адценнем нечаканасці.
Хацеў ісці назад, аж пачуўся ціхі плач.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плюс, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Матэматычны знак у выглядзе крыжыка (+), які абазначае складанне і дадатную велічыню.
2. у знач. нязм. слова. З дабаўленнем.
Чатыры п. два будзе шэсць.
3. перан. Дадатны бок, перавага.
Узважыць усе плюсы і мінусы.
4. У знач. злучніка «ды¹» (у 2 знач.), звычайна ў спалучэнні з «яшчэ» (разм.).
Цяжка мне — вучыцца, п. яшчэ малое дзіця.
5. Пры ўказанні на тэмпературу паветра абазначае: вышэй нуля.
На тэрмометры п. дванаццаць градусаў.
◊
Плюс-мінус — з магчымым разыходжаннем у бок павелічэння ці памяншэння.
|| прым. плю́савы, -ая, -ае (да 3 і 5 знач.).
Плюсавая тэмпература (вышэй нуля).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
воробе́й верабе́й, -б’я́ м.;
◊
сло́во не воробе́й, вы́летит — не пойма́ешь посл. сло́ва не верабе́й, вы́леціць — не зло́віш;
стре́ляный воробе́й стрэ́ляны верабе́й;
ста́рого воробья́ на мяки́не не проведёшь посл. старо́га вераб’я́ на мякі́не не падмане́ш (не ашука́еш).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ле́стный (одобрительный) пахва́льны; (приятный) прые́мны; (хороший) до́бры; (заманчивый) прыва́бны; (соблазнительный) спаку́слівы;
ле́стный о́тзыв пахва́льны во́дзыў;
ле́стные слова́ прые́мныя сло́вы;
быть ле́стного мне́ния о ко́м-ле́стный быць до́брай ду́мкі аб кім-не́будзь;
ле́стное предложе́ние прыва́бная (прые́мная) прапано́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адце́нне, ‑я, н.
1. Разнавіднасць якога‑н. колеру (гуку і пад.). Галава, шыя і ўвесь ніз у гэтай птушкі [сіваграка] блакітна-сіняга колеру з зеленаватым адценнем. В. Вольскі. Увесь мокры, у гразі, я стаяў і разглядаў вялікую, прыгожую, з бронзавым адценнем рыбіну. Ляўданскі. [Кандратовіч] прыгубіў шклянку з вадою. — Таварышы! — Голас яго гучны з металічным адценнем. Алешка.
2. Разнавіднасць якой‑н. з’явы; лёгкі адбітак чаго‑н. Недзе далёка прагрукаў гром, і зноў дрыготлівым адценнем далёкага святла праляцела ўначы бледная зарніца. Самуйлёнак. Густыя бровы, прычым левае з лёгкім заломам, надавалі твару адценне лёгкага здзіўлення і дзіцячай наіўнасці. Васілевіч.
3. Тонкая розніца ў ступені праяўлення пачуцця, настрою, стану і пад.; нязначнае змяненне сэнсу слова. Апошнія словы прафесар вымавіў з адценнем злосці. Галавач. — Для цябе, здаецца, усе харошыя, — з адценнем насмешкі заўважае Мартын. Колас. Будучы прызнаным знаўцам мовы,.. [Чорны] прагна ўслухоўваўся ў мелодыю сказа, у яго гукавыя і сэнсавыя адценні, з цікаўнасцю ловячы кожнае незнаёмае слова. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́гаварыць сов.
1. вы́говорить, произнести́;
гэ́та сло́ва ця́жка в. — э́то сло́во тру́дно вы́говорить (произнести́);
2. разг. вы́говорить;
в. два дні адтэрміно́ўкі — вы́говорить два дня отсро́чки;
3. разг. вы́говорить;
ма́ці ~рыла хлапчуку́ за сваво́льства — мать вы́говорила ма́льчику за ша́лость
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ужыва́цца I несов.
1. ужива́ться;
2. (свыкаться, осваиваться) вжива́ться;
1, 2 см. ужы́цца
ужыва́цца II несов.
1. употребля́ться, испо́льзоваться;
гэ́та сло́ва ча́ста ўжыва́ецца ў гу́тарцы — э́то сло́во ча́сто употребля́ется в ре́чи;
2. страд. употребля́ться, испо́льзоваться, применя́ться; см. ужыва́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паступа́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад паступаць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю).
3. у знач. наз. наступа́ючы, ‑ага, м. Той, хто наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю). Паступаючыя здаюць экзамены вусна па матэматыцы, хіміі, геаграфіі і пішуць сачыненне. «Маладосць». Групорг, для парадку папрасіўшы, каб было ціха, даў слова першаму з паступаючых у камсамол. Шахавец.
4. Дзеепрысл. незак. ад паступаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)