Verbum

захава́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. Аберагаючы, не даць каму-, чаму-н. прапасці, загінуць, зберагчы цэлым.

З. дзяржаўную маёмасць.

З. здароўе.

З. прадукты ад цвілі.

З. успаміны (перан.: не забыць).

2. што. Пакінуць у сіле, у дзеянні.

З. за сабой права.

З. добрыя звычкі.

3. што. Не парушыць чаго-н.

З. умовы дагавору.

З. знешні спакой.

4. каго-што. Пакласці, размясціць так, каб не маглі знайсці (разм.).

Кнігу так захаваў, што я не знайшоў.

|| незак. захо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. захава́нне, -я, н.

заці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.

1. каго-што. Затрымаць, зашчаміць, абхапіўшы з усіх бакоў.

З. манету ў кулаку.

З. болт у ціскі.

2. што. Шчыльна заткнуць, сціснуўшы.

З. вушы далонямі.

З. рот (таксама перан.: не даць свабодна выказацца).

3. што. Паменшыць у аб’ёме або зрабіць больш тугім, сціснуўшы.

З. вузел.

4. перан., каго-што. Абмежаваць свабоду ў чым-н., перашкодзіць развіццю, праяўленню чаго-н.

З. крытыку.

З. ініцыятыву.

5. каго. Ціскаючы, замучыць, задушыць (разм.).

З. у натоўпе.

|| незак. заціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

ка́ша, -ы, мн. -ы, каш, ж.

1. Густая страва са звараных круп.

Манная к.

Аўсяная к.

2. перан. Разрэджаная маса чаго-н., падобная з выгляду на гэту страву.

Снег ператварыўся ў кашу.

3. перан. Беспарадак, неразбярыха.

У яго ў галаве к.

◊

Бярозавая каша — розгі або дубец, рэмень і пад.

Заварыць кашу — распачаць якую-н. непрыемную, клапатлівую справу.

Кашы не зварыш з кім — не дагаворышся з кім-н., не зробіш справу.

Мала кашы еў — малады, нявопытны, недастаткова дужы.

|| памянш. ка́шка, -і, ДМ -шцы, ж. (да 1 знач.).

кле́тка¹, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Памяшканне з металічных або драўляных прутоў для птушак і жывёлін.

К. для папугаяў.

2. Спосаб складання некаторых матэрыялаў (дроў, дошак, цэглы і пад.) у выглядзе чатырохвугольніка.

Скласці дошкі ў клетку.

3. Квадрат, усякі чатырохвугольнік, начэрчаны на паверхні чаго-н.

Клеткі шахматнай дошкі.

Сшыткі ў клетку.

○

Грудная клетка — частка тулава, якая складаецца з рэбраў, грудзіны, пазванкоў і змяшчае ў сабе сэрца, лёгкія, стрававод.

|| памянш. кле́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

|| прым. кле́тачны, -ая, -ае.

збе́гчы, збягу́, збяжы́ш, збяжы́ць; збяжы́м, збежыце́, збягу́ць; збег, -гла; збяжы́; зак.

1. з чаго. Бягом спусціцца ўніз.

З. ўніз па лесвіцы.

2. Знікнуць тайком, уцячы.

З. з палону.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы (пра вадкасць).

Вада збегла ў канаву.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.).

Усмешка збегла з твару.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пераліцца цераз край пры кіпенні.

Увесь накіп збег.

|| незак. збяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Сцежка збягае да ракі (перан.: спускаецца).

зялёны, -ая, -ае.

1. Колеру травы, лісця.

Зялёная тканіна.

Зялёная фарба.

2. Пра колер твару: бледны, з зямлістым адценнем (разм.).

З. твар.

3. Які мае адносіны да расліннасці, які складаецца, зроблены з зелені (у 2 і 3 знач.).

Зялёныя насаджэнні.

З. корм.

4. Недаспелы, няспелы.

Зялёныя яблыкі.

Журавіны яшчэ зялёныя.

5. перан. Нявопытны з прычыны маладосці.

З. падлетак.

Молада-зелена (пра нясталую, нявопытную моладзь).

◊

Зялёная вуліца — ужыв. як сведчанне таго, што шлях для транспарту свабодны, святлафоры адкрыты; таксама перан.: пра бесперашкоднае праходжанне чаго-н.

калаці́ць, калачу́, кало́ціш, кало́ціць; незак.

1. каго-што. Выклікаць дрыжанне чаго-н.; хістаць, трэсці.

Выбухі гармат калацілі горад.

К. яблыкі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго (што). Выклікаць дрыжыкі (пра страх, ліхаманку, холад і пад.).

Мяне калоціць (безас.).

3. каго-што і без дап. Рабіць вобыск (разм.).

4. што. Гатаваць якую-н. страву, размешваючы калатоўкай (разм.).

К. зацірку.

5. перан., каго (што). Выклікаць непрыемнае пачуццё.

Гэта несправядлівасць калоціць мяне.

6. каго-што і без дап. Часта і моцна стукаць; наносіць удары, біць (разм.).

К. кулакамі.