улада́рны, -ая, -ае.
1. Які валодае правам наследавання ўлады.
У. князь.
2. Схільны загадваць, падначальваць сабе; які выражае загад, здольны рабіць моцны ўплыў на каго-н.
У. характар.
У. голас.
3. перан. Неадольны, усемагутны.
У. наступ вясны.
Уладарная сіла натхнення.
|| наз. улада́рнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фабрыкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; незак., што.
1. Вырабляць што-н. фабрычным спосабам (уст.).
2. перан. Рабіць ці распаўсюджваць што-н. ілжывае, фальшывае (неадабр.).
Ф. дакументы.
Ф. злосныя плёткі.
|| зак. сфабрыкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны (да 2 знач.).
|| наз. фабрыка́цыя, -і, ж. і фабрыкава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халя́ва, -ы, мн. -ы, -я́ў, ж.
Частка бота, якая закрывае нагу ад ступні да калена.
Прышыць новыя перады да халяў.
◊
На халяву (разм., груб.) —
1) хітруючы, нічога не робячы (жыць, пражыць і пад.); на дурніцу.
Пражыць жыццё на халяву;
2) бясплатна, дарэмна, нічога не плацячы (рабіць што-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
частава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго (што) чым.
1. Даваць каму-н. есці, піць, выказваючы ўвагу, гасціннасць.
Ч. пірагамі.
Ч. малаком.
2. перан. Рабіць каму-н. што-н. прыемнае або непрыемнае (разм.).
Ч. новым апавяданнем.
Ч. кіем.
|| зак. пачастава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. частава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пе́кліцца ’мітусіцца’ (смарг., Сл. ПЗБ), ’мучыцца’ (Сцяшк. Сл.), пе́кліць ’мучыць, здзеквацца’ (Сцяшк. Сл.). Да пе́кла (гл.), параўн. аналагічныя ўтварэнні: польск. pieklić się ’рабіць пекла, злавацца, рабіць скандал’, чэш. peklit se ’пакутаваць, мучыцца; злавацца, крыўдзіцца’, славен. peklẹ́ti, peklíti, peklenẹ́ti ’клапаціцца, трывожыцца; засмучаць’, peklim se ’шалею, напаўняюся лютасцю’, серб.-харв. па̀клити ’намазваць смалою’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рукадзе́лле ’шыццё, вязанне і падобныя віды ручной працы’, ’рэч, выкананая шыццём, вязаннем і пад.’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ст.-бел. рукодѣлье ’справа рук’ (Альтбаўэр), сюды ж рукадзе́льнічаць ’займацца рукадзеллем’, рукадзе́льніца ’жанчына, якая займаецца рукадзеллем, майстар гэтай справы’ (ТСБМ). Складаны назоўнік ад рука (гл.) і *дзелаць ’рабіць’ < прасл. *dělati ’рабіць; працаваць; дзейнічаць; абчосваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыкетава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак., што.
Рабіць з якой‑н. бясформеннай масы брыкеты. Аўтар прапануе збіраць рэшткі драўніны на лесараспрацоўках, брыкетаваць іх і выкарыстоўваць у якасці паліва. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калма́ціць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; незак., каго-што.
Рабіць калматым; кудлаціць, касмаціць. Ярмоленка пры слове «буксір» моршчыў твар, калмаціў каротка падстрыжаныя валасы. Сіўцоў. Ля берага вецер калмаціць Густую чупрыну трысця. Кляўко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дазна́нне, ‑я, н.
Папярэдняе адміністрацыйнае расследаванне. Панцялейку няёмка было слухаць гэтыя апраўданні: ён жа не следчы які, каб здымаць дазнанне. Сабаленка. — Дазнання больш рабіць не будзем, — сказаў Гунава ад’ютанту. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жаўці́ць, жаўчу, жоўціш, жоўціць; незак., што.
Рабіць жоўтым, афарбоўваць у жоўты колер. Ціха было і ва ўсім сяле, ніводзін агеньчык не жаўціў цемры. Мележ. Жоўтыя званцы зялёны луг ж[о]ўцяць... Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)