гардэмары́н, ‑а, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі — званне выхаванца старэйшага класа марскога кадэцкага корпуса, а таксама чын (ніжэйшы за мічмана) у флоце.

[Фр. garde-marine.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тытулёвы ‘карункавы, цюлевы’ (Сцяшк. Сл.). Няясна; відавочна, ад туль, тулі (гл.), у тым ліку ‘вэлюм’, магчыма, пад уплывам тытул 2 ‘вясельны чын’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лагчы́на, -ы, мн. -ы, -чы́н, ж.

1. Нізкае месца сярод адхонных схілаў; лог.

Ісці лагчынай.

2. Нізіна.

Вёска знаходзілася ў лагчыне.

|| памянш. лагчы́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

|| прым. лагчы́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лучы́на, -ы, мн. -ы, -чы́н, ж., таксама зб.

Тонкая доўгая сухая шчэпка, якой даўней асвятлялі сялянскія хаты.

Дагарае л.

Нашчапаць лучыны.

|| памянш. лучы́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

|| прым. лучы́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аўчы́на, -ы, мн. -ы, -чы́н, ж.

Вырабленая авечая шкура.

Кажух з аўчын.

|| памянш. аўчы́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

◊

Аўчынка вырабу не варта — аб справе, якая не апраўдвае клопатаў.

|| прым. аўчы́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

штабс-капіта́н, ‑а, м.

Да рэвалюцыі ў рускай і некаторых іншаземных арміях афіцэрскі чын у пяхоце, артылерыі і інжынерных войсках, раптам вышэй паручыка і ніжэй капітана. // Асоба, якая мела такі чын. Кожнага, хто гаварыў з ім [Мікалаем], помніў усё жыццё: .. Здзіўляў гэтым апошняга адстаўнога штабс-капітана, пасяляючы ў ім пачуццё, падобнае на прымхлівы жах: «Праз дваццаць пяць год успомніў!» Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жанда́р, ‑а, м.

Паліцэйскі чын, які знаходзіцца на службе ў жандармерыі. Схапілі ў вёсцы жандары Ігната, Ад роднае хаты Пагналі за краты. Арочка.

[Фр. gendarme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ні́жні в разн. знач. ни́жний;

н. паве́рх — ни́жний э́таж;

~няе цячэ́нне — ни́жнее тече́ние;

○ н. чын — уст. ни́жний чин

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бамбардзі́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Салдацкі артылерыйскі чын у царскай арміі і флоце, а таксама асоба, якая мае такое званне.

2. Ігрок, які часта забівае галы (у футболе, хакеі).

Лепшы б. сезона.

|| прым. бамбардзі́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Ко́яцца ’здзекавацца’ (Сл. паўн.-зах., Сцяшк.). Укр. коїти ’рабіць штосьці нядобрае’, коїтися ’адбывацца (пра штосьці нядобрае)’, польск. koić się ’тс’. Магчыма, да чын (гл.) (ЕСУМ, 2, 501–502).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)