адно́снасць, ‑і, ж.

Уласцівасць адноснага (у 1 знач.). Матэрыялістычная дыялектыка Маркса і Энгельса безумоўна ўключае ў сябе рэлятывізм, але не зводзіцца да яго, г. зн. прызнае адноснасць усіх нашых ведаў не ў сэнсе адмаўлення аб’ектыўнай ісціны, а ў сэнсе гістарычнай умоўнасці межаў набліжэння нашых ведаў да гэтай ісціны. Ленін.

•••

Тэорыя адноснасці гл. тэорыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меркантылі́зм, -у, м.

1. Эканамічная тэорыя і палітыка гандлёвай буржуазіі Еўропы 16—18 стст., накіраваная на стымуляванне экспарту для перавышэння яго над імпартам з мэтай прыцягнення грошай у краіну.

2. перан. Дробязная ашчаднасць, гандлярства (кніжн.).

|| прым. меркантылісты́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

таксано́мія, ‑і, ж.

Тэорыя класіфікацыі і сістэматызацыі складанаарганізаваных галін рэчаіснасці, якія маюць іерархічную будову (арганічны свет, аб’екты геаграфіі, геалогіі, мовазнаўства і пад.).

[Грэч. táxis — лад, парадак і nómos — закон.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

элітары́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная тэорыя, паводле якой грамадства дзеліцца на «выбраную» меншасць, прызваную ўладарнічаць, і большасць, якая безадгаворачна падпарадкоўваецца ва ўсім кіраўнікам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навуко́вы, -ая, -ае.

1. гл. навука.

2. Заснаваны на прынцыпах навукі, які адпавядае патрабаванням навукі.

Навуковая тэорыя.

Навуковае адкрыццё.

3. Заняты распрацоўкай пытанняў якой-н. навукі, арганізацыяй работы ў пэўнай галіне ведаў.

Н. супрацоўнік.

Н. ўстанова.

|| наз. навуко́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інфарма́цыя, -і, ж.

1. Звесткі аб навакольным свеце і працэсах, якія ў ім працякаюць і ўспрымаюцца чалавекам або спецыяльнымі ўстройствамі (спец.).

Тэорыя інфармацыі.

2. Паведамленне аб становішчы спраў; навіны.

Газетная і.

Сродкі масавай інфармацыі.

|| прым. інфармацы́йны, -ая, -ае.

І. бюлетэнь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нежыццяздо́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які не мае здольнасці падтрымліваць і захоўваць жыццё. Нежыццяздольныя клеткі арганізма.

2. перан. Няздольны існаваць і развівацца. Нежыццяздольная тэорыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Тэорыя літаратуры, вучэнне аб паэтычнай творчасці.

2. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае структуру і творчыя прыёмы паэтычных твораў, іх форму і прынцыпы аналізу.

3. Паэтычная манера, уласцівая дадзенаму паэту, напрамку, эпосе.

П.

Янкі Купалы.

П. класіцызму.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мальтузія́нства, ‑а, н.

Рэакцыйная тэорыя народанасельніцтва, створаная буржуазным эканамістам Мальтусам, згодна якой становішча працоўных вызначаецца не сацыяльнымі ўмовамі капіталістычнага ладу, а хуткім ростам колькасці насельніцтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

галагене́з, ‑у, м.

Тэорыя эвалюцыі, паводле якой кожны від у межах свайго арэала падзяляецца на два віды, адзін з якіх развіваецца паскорана, а другі замаруджана.

[Ад грэч. hólos — увесь і génesis — паходжанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)