котёл кацёл, род. катла́ м.;
а́томный котёл физ. а́тамны кацёл;
попа́сть в котёл воен. тра́піць (папа́сці) у кацёл.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асаро́міцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.
Зрабіўшы непрыгожы ўчынак, трапіць у няёмкае становішча; асароміць сябе. Я ніколі яшчэ нікому не пісаў пісем. Мне і хацелася гэта зрабіць, і баяўся, каб не асароміцца перад цёткай Марыляй. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чалядзі́нец, ‑нца, м.
Тое, што і чалядзін (у 1 знач.). Самае галоўнае — каб трапіць у палац у часе адпачынку, калі сама княгіня адпачывала на канапе і нікому з чалядзінцаў недазволена было хадзіць праз пакоі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трафу́нак ‘здарэнне’ (воран., Сл. рэг. лекс.), ст.-бел. трафунокъ, трефунокъ ‘выпадак, здарэнне’ (ГСБМ). Запазычана са ст.-польск. trafunek, trefunek ‘тс’, утвораных ад trafić, trapić ‘трапіць, сустрэць’ (Булыка, Запазыч., 324), словаўтваральна суадносяцца з нямецкімі формамі на ‑ung (Вінцэнц). Гл. трапунак, трафіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прымеркава́ць, ‑мяркую, ‑мяркуеш, ‑мяркуе; зак.
1. што. Прыстасаваць да чаго‑н. (у часе, тэрміне). Прымеркаваць выданне кнігі да юбілею. Прымеркаваць адкрыццё клуба да свята.
2. Прыйсці ў патрэбны момант; трапіць у час. Прымеркаваў к самаму абеду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заступі́цца, ‑ступлюся, ‑ступішся, ‑ступіцца; зак., за каго-што і без дап.
Стаць на абарону каго‑, чаго‑н. Петражыцкага не каралі. Заступіўся Сямён Калінавіч. Пташнікаў. — [Булай] заўсёды заступіцца, дапаможа, калі хто са сваіх рабочых трапіць у бяду. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патра́піць, -плю, -піш, -піць; зак. (разм.).
1. у каго-што, на што. Папасці, пацэліць.
Не п. рукой у рукаў.
2. Апынуцца дзе-н., трапіць куды-н.
Як ты сёння патрапіла аж у горад?
3. каму. Дагадзіць.
Яму цяжка п.
4. з інф. Змагчы, здолець зрабіць што-н.
Я не патрапіў дакладна адказаць ім.
|| незак. патрапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзяся́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Лік 10.
2. Група з дзесяці чалавек або дзесяці аднародных прадметаў.
Д. лепшых супрацоўнікаў.
3. Назва чаго-н., абазначанага лікам 10 (разм.).
Трапіць у дзясятку (дакладна ў цэнтр мішэні). Паехаў на дзясятцы (на трамваі, тралейбусе, аўтобусе пад №10).
4. Ігральная карта з дзесяццю ачкамі.
5. Найвышэйшая школьная адзнака.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кіпцю́р і капцю́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Востры загнуты рагавы прыдатак на пальцах птушак, многіх паўзуноў і млекакормячых.
2. Пазногаць (разм.).
◊
Паказаць кіпцюры — пра пагрозу.
Трапіць у кіпцюры каму — аказацца, быць пад уладай каго-н.
|| памянш. кі́пцік, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. кі́пцікавы, -ая, -ае.
|| прым. кіпцю́рны, -ая, -ае і капцю́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аказа́цца¹, акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.
1. Стаць, з’явіцца ў сапраўднасці кім-, чым-, якім-н.
Мікола аказаўся добрым настаўнікам.
Аказалася, што хлопцы ведалі адзін аднаго.
2. Апынуцца дзе-н., у якім-н. месцы, трапіць куды-н.
Дырэктар аказаўся на сходзе.
3. Знайсціся, быць у наяўнасці.
Добра, што з сабою аказаліся грошы.
|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)