ёлупень, ‑пня, м.

Тое, што і ёлуп. «Нічога ты, ёлупень, не разумееш. І ніколі табе не зразумець нас», — падумала Валя. Сіняўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пагаспада́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.

Гаспадарыць некаторы час. [А ўдоцця:] — Збіраюся паехаць у Ленінград, дык табе прыйдзецца некалькі дзён у мяне пагаспадарыць. Гаўрылкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ты, род., вин. цябе́, дат., предл. табе́, твор. табо́й, табо́ю; мн. вы

1. мест. личн. ты;

2. в знач. частицы, разг., дат. тебе́;

гэ́та табе́ не абы́-што — э́то тебе́ не лишь бы что;

◊ (быць) на ты — (быть) на ты;

бог з табо́ю! — уст. бог с тобо́й!;

бог цябе́ ве́дае — уст. бог тебя́ зна́ет;

вось табе́ — вот тебе́;

вось табе́ і на (ма́еш)! — вот тебе́ и на!;

дзе ты ба́чыў — как бы не так;

каб на цябе́ лі́ха — чтоб на тебя́ чёрт, чтоб тебе́ пу́сто бы́ло;

каб ты ло́пнуў! — бран. чтоб ты ло́пнул!;

соль табе́ ў во́чы — соль тебе́ в глаза́;

ціпу́н табе́ на язы́к — типу́н тебе́ на язы́к;

чорт з табо́й — чёрт с тобо́й;

ты на гару́, чорт за нагу́ — погов. ты на́ гору, чёрт за́ ногу;

калі́ ты курэ́ц, то насі́ лю́льку і тытуне́ц — погов. дру́жба дру́жбой, а табачо́к врозь;

на табе́, бо́жа, што мне (нам) няго́жа — погов. на тебе́, бо́же, что мне (нам) него́же

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зганьбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., каго-што.

Тое, што і зганьбіць. Сашка зганьбаваў .. [Надзю], а маці яго — на табе, у адведкі прыйшла. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тату́ля, ‑і, м.

Нар.-паэт. Ласк. да тата. Я ў той жа дзень, мой дарагі татуля, Пішу табе свой франтавы адказ. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-чаго, з дадан. і без дап. Знаходзіцца, заставацца дзе-н., разлічваючы на чый-н. прыход, з’яўленне і пад. каго-, чаго-н. ці здзяйсненне чаго-н.

Ч. таварыша.

Аўтобус чакаў пасажыраў.

2. чаго, з дадан. і з інф. Спадзявацца, прадбачваць што-н., разлічваць на што-н.

Ён ужо нічога добрага не чакаў.

Ч. вясцей.

Ён не чакаў сустрэць тут знаёмага.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Быць наканаваным каму-н., прадбачыцца.

Яго чакалі непрыемнасці.

Ніхто не ведае, што яго чакае.

4. заг. чака́й(це). Ужыв. як папярэджанне, пагроза: як я табе дам! Я табе пакажу! і пад.

Зноў падмануў? Ну чакай жа!

◊

Не чакай дабра — пра магчымасць бяды, непрыемнасці ад каго-, чаго-н.

Чакаць з мора пагоды (разм., неадабр.) — спадзявацца, разлічваць на што-н., застаючыся пасіўным; безнадзейна чакаць.

Чакаць не дачакацца (разм.) — з нецярпеннем, прагна чакаць.

|| наз. чака́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няго́жа нареч., в знач. сказ., разг. него́же;

◊ на табе́, бо́жа, што мне н. — погов. на тебе́, бо́же, что мне него́же

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

благаславе́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. благаслаўляць — благаславіць (у 1 знач.).

2. Разм. Ухваленне чаго‑н.; згода на што‑н. Так было да часу, пакуль не парадзела ў хлявах, пакуль не дала свайго благаславення маці на аддзел Платона. Ракітны.

3. Падзяка, хвала. Благаславенне табе і ўся душа табе, мясціна, дзе радзіўся і вырас чалавек! Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утры́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што і без дап.

Падаць (падаваць) у перабольшаным выглядзе; сказіць (скажаць) давядзеннем чаго‑н. да крайнасці. Утрыраваць думку. □ — «Як табе служыцца, з кім табе дружыцца?» — весела прадэкламаваў сын і гэтак жа весела адказаў: — Добра, бацька.. Не трэба многа думаць. Усё робіш па камандзе... — Не ўтрыруй, калі ласка. Ты не бяздумны аўтамат. Шамякін.

[Ад фр. outrer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабагаце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць багацейшым. На развітанні Мартын сказаў Аўгіні: — Ты ж глядзі Алесі. Пабагацею, дапамогу і ёй і табе. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)