паўсхва́твацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Усхваціцца — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае. Адразу ўсе паўсхватваліся, толькі высокі афіцэр застаўся сядзець. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пячо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Печань жывёлы як ежа.
Паштэт з пячонкі.
2. Тое, што і печань (разм.).
Камяні ў пячонцы.
◊
У пячонках сядзець у каго (разм., неадабр.) — вельмі непакоіць каго-н., дапякаць каго-н.
|| прым. пячо́начны, -ая, -ае і пячо́нкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цвік, ‑а, м.
1. Металічны або драўляны стрыжань з вастрыём на канцы, прызначаны для змацавання чаго‑н. Рупная рука прыбівала цвікамі адарваную дошку. Бядуля. Вось Глеб махнуў рукою, нібы даў сігнал, і Данік пачаў заганяць цвік. Дуброўскі. // Калочак для вешання чаго‑н. Андрэй вярнуўся, павесіў на цвік шапку і сеў. Чарнышэвіч.
2. перан.; чаго. Разм. Галоўнае, значнае ў чым‑н. Слон — Галоўная персона, Слон — Заўсёды цвік сезона. Барадулін. Без выступлення Алены Мінаўны мы не маглі вярнуцца ў рэдакцыю. Яно было запланавана як асноўны цвік у перадачы, прысвечанай ходу жніва. Грахоўскі.
•••
Цвіком сядзець; сядзець як цвік гл. сядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́кішкі: на кукішках ’сагнуўшы ногі ў каленях і трымаючыся на насках (сядзець)’ (ТСБМ). Гл. кука 2 і кукіш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раз’ёўзаць ’папэцкаць’ (дзятл., Сл. ПЗБ). Прыставачнае ўтварэнне са зрухам семантыкі ад ёўзацца ’неспакойна сядзець, рухацца ўвесь час’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кру́шня, ‑і, ж.
Абл. Куча камення. Яшчэ ў дзяцінстве .. [Лабановіч] любіў сядзець на кучы камення ў полі (гэта куча называлася крушня), слухаць і пазіраць, што адбываецца навокал. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпе́рціся, падапруся, падапрэшся, падапрэцца; падапромся, падапрацеся; пр. падпёрся, ‑перлася; зак.
Абаперціся на што‑н. Паклаў .. [Гаруе лісты] на стол перад сабою, падпёрся локцямі і гэтак астаўся сядзець над імі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ёудзіцца ’ўладжвацца, уладкоўвацца’ (Мядзв.). Няяснае слова. Да рус. ёлзать ’неспакойна сядзець’? Ці з балтыйскай (параўн. літ. jáudytis ’сваволіць’, лат. jaudît ’рухаць, варушыць’)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́рак, ‑рка, м.
Разм. Задняя частка шыі ў жывёлы і чалавека. Аграмадны, мускулісты, з высокім гарбатым каркам,.. [зубр] стаяў нібы абліты з бронзы. Краўчанка.
•••
Браць (узяць) за карак гл. браць.
Гнаць у карак гл. гнаць.
Гнуць карак гл. гнуць.
Даць па карку гл. даць.
Мець галаву (на карку) гл. мець.
Сесці на карак каму гл. сесці.
Стаяць над каркам гл. стаяць.
Сядзець на карку у каго гл. сядзець.
кара́к,
гл. каракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасяджэ́нне, пасе́жанне, пасяжэнне ’сход, нарада’ (ТСБМ, Юрч., Яруш.) — калька з польск. posiedzenie ’тс’, якое ад дзеяслова posiedzieć ’пасядзець’. Да па‑ і сядзе́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)