зо́на, ‑ы, ж.
Пэўная прастора, што характарызуецца якой‑н. агульнай прыметай; паласа, раён. Арктычная зона. Лясная зона. Пагранічная зона. Зона адпачынку.
•••
Бяз’ядзерная зона — зона, у якой не павінна вырабляцца, захоўвацца і выкарыстоўвацца ядзерная зброя.
Дэмілітарызаваная зона — вызначаная дагаворам паласа ўздоўж граніцы дзвюх дзяржаў, на якой забараняецца будаваць умацаванні і трымаць войскі.
Мёртвая зона — прастора вакол радыёстанцыі, у якой наглядаецца паслабленне або адсутнасць прыёму радыёсігналаў.
[Ад грэч. zōnē — пояс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
По́ласць ’парожняя або запоўненая прастора ў жывёльным арганізме’ (ТСБМ). Да полы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
высь, ‑і, ж.
Прастора, якая знаходзіцца высока над зямлёй; вышыня. Я чую гул. У высях недзе Ракоча, кружыць самалёт. Колас. Арол чорны ўецца ў высі, Крыл[а]мі махае. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надхма́р’е, ‑я, н.
Месца, прастора над хмарамі. Выглянуў месяц з надхмар’я. А. Александровіч. У надхмар’і дзесь раўлі маторы, мільгацелі ў дыме галубы. Русецкі.
•••
Лунаць у надхмар’і гл. лунаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарызо́нт, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Уяўная мяжа неба і зямной ці воднай паверхні, а таксама прастора неба над гэтай мяжой.
Ні воблачка на гарызонце.
2. Уся бачная вакол назіральніка прастора, далягляд.
З самалёта адкрыўся шырокі г.
3. перан. Круг ведаў, інтарэсаў, ідэй.
Студэнт з шырокім гарызонтам.
Г. паэта.
4. перан. Круг дзеянняў, магчымасцей.
Перад моладдзю адкрыты шырокія гарызонты.
5. Узровень вады ў рацэ ці вадаёме (спец.).
Г. вады ў рацэ.
6. Пласт адкладанняў горных парод, які вылучаецца па якой-н. прыкмеце (спец.).
Г. вапняку.
◊
Знікнуць з гарызонту — перастаць з’яўляцца дзе-н., у якой-н. кампаніі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́зуха, -і, ДМ -зусе, мн. -і, -зух, ж.
1. Прастора паміж грудзямі і адзеннем, што прылягае да іх.
Трымаць што-н. за пазухай.
Дастаць з-за пазухі.
2. Поласць у асобных органах цела (спец.).
Запаленне лобных пазух.
|| прым. па́зушны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
далі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
Роўная прастора ўздоўж рачнога ложа або падоўжаная ўпадзіна паміж гор ці ўзгоркаў.
Рачная д.
Горная д.
◊
Сіліконавая даліна — цэнтр высокіх тэхналогій з развітай інфраструктурай, у якім у асноўным размешчаны прадпрыемствы электроннай прамысловасці.
|| прым. далі́нны, -ая, -ае.
Далінныя лугі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Паляві́ца ’бязлесная прастора, палявая старана’ (Яшк., магіл.). Ад палявьКполе (гл.) з суф. ‑іца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́дны во́дный;
~ная прасто́ра — во́дное простра́нство;
в. тра́нспарт — во́дный тра́нспорт;
~ныя злучэ́нні — хим. во́дные соедине́ния;
○ ~нае по́ла — спорт. во́дное по́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Падта́ша ’падпавецце’ (Мат. Гом.). З паддашша ’прастора або папамяшканне пад дахам’; магчыма, няправільны запіс.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)