праго́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да прагону (у 1 знач.). Іржэўнік падрыхтаванай учора прагоннай паласы быў яшчэ росны. Паслядовіч.
2. Які мае адносіны да прагону, прагонаў (у 4 знач.). Прагонныя грошы. Прагонная плата. // у знач. наз. праго́нныя, ‑ых. Тое, што і прагон (у 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падзённы, ‑ая, ‑ае.
1. Які налічваецца з разліку за кожны рабочы дзень. Падзённая плата. // Які выконваецца сезонна. Стаў Мікола хадзіць на падзённыя заробкі, парабкаваць на маёнтках. Трэба ж было неяк жыць, зарабляць на кавалак хлеба. Місько.
2. Які выконвае работу з аплатай за кожны рабочы дзень. Надзённы рабочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Перасу́дак (пірясу́дык) ’паўторны суд’ (Юрч. СНС). Ст.-бел. пересудь ’судовая пошліна; плата суддзі і падсудку за разгляд справы’, у значэнні ’паўторны судовы разбор’ вядома з 1229 г. Да пера- і суд (гл.). Параўн. польск. przesądzić ’асудзіць паўторна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узнагаро́да ж.
1. (действие) вознагражде́ние ср.;
2. (об ордене, медали) награ́да;
3. (плата, награда за что-л.) вознагражде́ние ср.;
грашо́вая ўзнагаро́да — де́нежное вознагражде́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Му́тар ’клопаты; цяжкая, непрыемная праца’ (Нас.). Да мы́та (гл.) ’плата, пошліна’ і ад яго рус. мы́та́рь > мы́тарство, мыта́рить ’мучыць, мардаваць, марыць, пакутаваць’. Аб пераходзе ы > у гл. Карскі, 1, 237–239.
Мута́р ’падманшчык, ілгун’ (бяроз., Шатал.). Да муці́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ардына́рыя ’пачасавая плата натурай’ (БРС), параўн. больш асвоеную форму андынарыя (гл.). З польск. ordynaria ’тс’ < лац. ordinarius (мн. л. ordinaria) ’звычайны, адпаведны да пэўнага парадку’. З гэтага ж лацінскага слова ардына́рны ’звычайны, просты’ (магчыма, праз польскую мову). Фасмер, 3, 156.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палу́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм. Заработная плата. Аляксей адвёў Сонцава ў бярэзнік і, павярнуўшыся спіной да танкаў, выняў з кішэні камбінезона пачак чырвонцаў, амаль усю сваю месячную палучку. Мележ. [Сяргей] ужо дарослы. Прыносіць дадому палучку. Гроднеў. // Атрыманне зарплаты. Надышла палучка. Усёй брыгадай накіраваліся ў памяшканне касы на двор. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ру́га ’паша для жывёлы’ (Нік. Очерки), ст.-бел. руга ’царкоўнае ўгоддзе’ (Станг, Urkundensprache, 145). Стараж.-рус. руга ’плата; царкоўная маёмасць’, укр. ру́га ’царкоўная зямля, прызначаная на ўтрыманне святарства’. Запазычана з с.-грэч. ρόγα ’salarium’, вытворнага ад лац. rogāre (Міклашыч, 282; Фасмер, 3, 512).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́жа ’плата за размен грошай’ (Гарэц., Нас.), укр. ла́жа ’задатак’, ’надбаўка’, польск. laża ’даплата’, ’прыбытак ад размену грошай’. Бел. лексема запазычана з польск. мовы (Слаўскі, 5, 73), у якой laża < іт. lʼaggio, якое з agio ’выгода’ пры пасрэдніцтве ст.-ням. lage, laže (XVI ст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́нсія, ‑і, ж.
1. Перыядычнае, звычайна штомесячнае, грашовае забеспячэнне ў старасці, у выпадку страты працаздольнасці і пад. [Даніла Сцяпанавіч Карнееў] атрымліваў ад дзяржавы пенсію і карыстаўся агульнай павагай з боку аднавяскоўцаў. Залескі.
2. Уст. Заработная плата.
•••
Персанальная пенсія — пенсія асобным грамадзянам СССР за асаблівыя працоўныя і інш. заслугі, якая прадугледжвае пэўныя льготы.
Выйсці на пенсію гл. выйсці.
[Ад лац. pensio — плацеж.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)