паадкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і паадкі́дваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго-што. Адкінуць адно за адным усё, многае або ўсіх, многіх.
П. каменне з дарогі.
2. што. Адкінуць назад (пра галовы).
П. галовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адцягну́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ця́гнецца; зак.
1. Пра войскі: адысці назад, убок.
2. Стаць адвіслым ад якога-н. цяжару.
Кішэні адцягнуліся.
3. Адкласціся на пазнейшы час.
Размова адцягнулася.
Ад’езд адцягнуўся.
|| незак. адця́гвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агло́блі, аглабе́ль, Д агло́блям, адз. агло́бля, -і, ж.
Пара жардзін, прымацаваных канцамі да пярэдняй восі воза, у якія запрагаюць каня.
Прымацаваць новыя а.
◊
Павярнуць аглоблі (разм.) — пайсці, паехаць назад, не дасягнуўшы мэты.
|| прым. аглабе́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ По́ўрэй, повэрэй, повэр ’вырай’ (ТС). Да выраі 5, выр (гл.). Пачатак слова, магчыма, звязаны з павярнуць (павернуць) ’вярнуць (назад)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даўно́, прысл.
1. Многа часу таму назад, раней.
Д. гэта было.
2. На працягу доўгага часу.
Ён д. тут жыве.
◊
Даўно б так! — ужыв. пры адабрэнні чыйго-н. учынку.
З давён-даўна — з даўніх часоў.
|| ласк. даўне́нька (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стаго́ддзе, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Прамежак часу ў 100 гадоў.
Дваццатае с.
2. чаго. Гадавіна падзеі, што адбылася 100 гадоў таму назад.
С. з дня нараджэння Рыгора Шырмы.
|| прым. стогадо́вы, -ая, -ае і стаго́дні, -яя, -яе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Агіра́чваць ’паварочваць назад’ (Сцяшк. МГ). Няясна. Адна з магчымых версій: кантамінацыя абарачваць і агіль (гл.). (Міхневіч, БЛ, 1973, 3, 60).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́дварацень ’лішак асновы ў шырыню пры накіданні ў ніты і бёрда, які ідзе назад’ (Шатал.). Да адвараціць з суф. ‑ень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пазатакро́к прысл. ’пазамінулы год’ (Сцяшк.), пазатакрак ’тры гады назад’ (Янк. 2) з па‑за‑так‑рок. Да рок ’год’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зваро́тны, -ая, -ае.
1. Які вядзе назад (пра шлях, дарогу).
З. шлях.
2. Які аднаўляецца, часам узнікае зноў.
З. тыф.
3. У граматыцы: які абазначае адносіны да суб’екта маўлення.
З. дзеяслоў.
○
Зваротны адрас — адрас адпраўшчыка пісьма, пасылкі і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)