здра́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; зак.
1. каму-чаму. Перайсці на бок ворага, прадаць.
З. радзіме.
2. каму-чаму. Парушыць вернасць.
З. сябру.
З. сабе (зрабіць што-н. насуперак сваім перакананням).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каму. Перастаць служыць; аслабець (пра сілы, здольнасці, пачуццёвыя ўспрыманні).
Памяць здрадзіла ёй.
Сілы здрадзілі спартсмену.
|| незак. здра́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неразві́ты, ‑ая, ‑ае.
У выразе: неразвіты сказ гл. сказ.
неразвіты́, ‑а́я, ‑о́е.
Які не дасягнуў нармальнага развіцця. Фізічна неразвітое дзіця. Развітыя здольнасці. // Які мала ведае, не мае дастатковага духоўнага развіцця. Неразвіты чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парэ́з 1, ‑у, м.
Парэзанае месца; рана, зробленая чым‑н. вострым. Галіўся.. [Ермакоў], відаць, сам, спяшаючыся, бо на твары былі парэзы. Мележ.
парэ́з 2, ‑у, м.
Спец. Частковы параліч, аслабленне актыўнай здольнасці мышцаў.
[Ад грэч. páresis — аслабленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
астыгматы́зм, ‑у, м.
Спец. Недахоп аптычнай сістэмы або праламляльнай здольнасці вока, які заключаецца ў тым, што прамені, выйшаўшы з аднаго пункта, не збіраюцца зноў у адным фокусе і адбітак (адлюстраванне) атрымліваецца расплывістым.
[Ад грэч. «а» — не і stigme — пункт, метка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патэ́нцыя, ‑і, ж.
Магчымасці, здольнасці, якія скрыты і могуць выявіцца пры пэўных умовах. Вось тут і ўзнікае важнейшая праблема гістарычнага прагрэсу, праблема патэнцый грамадскага і гуманістычнага развіцця чалавецтва і патэнцый чалавечага духу. Адамовіч.
[Ад лац. potentia — сіла.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абалва́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
1. Разм. Груба, збольшага абчасаць, падрыхтаваць для далейшай апрацоўкі. Абалваніць камень.
2. Абы-як на скорую руку пастрыгчы.
3. Пазбавіць здольнасці думаць, разумець, разважаць. // Абдурыць, ашукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арганіза́тарскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да арганізатара. Арганізатарскі талент. Арганізатарскія здольнасці. // Накіраваны на арганізацыю чаго‑н. Арганізатарская дзейнасць. □ Мы павінны паставіць справу так, каб праверка выканання арганічна спалучалася з жывой арганізатарскай работай. Машэраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асляпі́ць, асляплю́, асле́піш, асле́піць; асле́плены; зак., каго-што.
1. Зрабіць сляпым.
2. Часова прытупіць зрок святлом.
Яркае сонца асляпіла мяне.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Пазбавіць здольнасці спакойна разважаць, дзейнічаць, разумець што-н.
Злосць асляпіла яго.
4. перан. Зрабіць моцнае ўражанне на каго-н.
Прыгажосць асляпіла нас.
|| незак. асляпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. асляпле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размяня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак.
1. Абмяняцца чым-н. падобным, аднародным.
Р. шапкамі.
2. У шахматнай гульні: зрабіць размен фігур.
Р. сланамі.
3. Пра тых, хто жыве разам: раз’ехацца, падзяліўшы агульную жылую плошчу.
|| незак. разме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
◊
Разменьвацца на дробязі — расходаваць свае сілы, здольнасці на дробныя справы.
|| наз. разме́н, -у, м. (да 1, 2 і 4 знач.).
Р. фігур у шахматнай гульні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
куха́рскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кухара, кухаркі, уласцівы ім. Такіх піражкоў настаўніку ніколі не даводзілася каштаваць, ён еў з ахвотаю і хваліў кухарскія здольнасці бабкі Параскі. Колас. // Прызначаны для кухара, кухаркі. Кухарская кніга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)