зо́рнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць зорнага (у 2 знач.). Зорнасць марознай ночы. □ Творчы міг... Напорная імклівасць... Працай тут заняты муляры. І пад небам зорнасці маўклівай Вырастаюць волаты-муры. Трус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канцыля́рыя, ‑і, ж.
Аддзел установы, заняты справаводствам, а таксама памяшканне гэтага аддзела. Калгасная канцылярыя. □ У канцылярыях займаліся сваімі справамі рахункаводы. Залескі. // Разм. жарт. Аб чыіх‑н. паперах, перапісцы.
[Лац. cancellaria.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рознарабо́чы, ‑ага, м.
Рабочы, заняты на падсобных работах, якія не патрабуюць кваліфікацыі. [Мікалай:] — Умовімся, што, за выключэннем некалькіх рознарабочых, не будзем трымаць у брыгадзе неспецыялістаў, рабочых без разраду. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ла́пек, лапёка ’латка’ (маг., гом., ДАБМ, к. 231, Нар. сл.), лапёка і лапёха (Мат. Гом.), пух., рагач. липёка ’невялікі участак, заняты пад што-небудзь’, воран. ’кавалачак дрэва’ (Сл. паўн.-зах.). Балтызм, утвораны ад lopas ’латка’ і дэмінутыўнага суф. ‑ėkas, адаптаваны на Гомсмммчыне ў ‑ежа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Канцыля́рыя ’аддзел установы, заняты справаводствам’, ст.-бел. канцелярия, канцелярыя, канцлерея, канцлярыя, канцлярея, канслерия (пач. XVI ст.) ’тс’, запазычана са ст.-польск. kancelaria < пози, с.-лац. cancellaria ’тс’ < лац. cancellārius ’адзін з членаў варты ўладара, які, стоячы перад кратамі дзвярэй (суда), абвяшчаў яго загады’ < лац. cancelli ’агароджа’ (Слаўскі, 2, 43).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рата́цыя, -і, ж.
1. Паслядоўнае чаргаванне, змена элементаў якой-н. структуры; абнаўленне складу каго-, чаго-н.
Р. песень на радыёстанцыі.
Р. кадраў.
Арганізатары турніру правялі ратацыю ўдзельнікаў.
2. Перыяд часу, на працягу якога ўсе палі якой-н. гаспадаркі павінны быць заняты культурамі ў адпаведнасці з севазваротам (спец.).
3. Ратацыйная друкарская машына.
|| прым. ратацы́йны, -ая, -ае.
Ратацыйная працэдура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
се́яльшчык, ‑а. м.
1. Работнік сельскай гаспадаркі, які займаецца пасевам насення. [Бязуглаў:] — Павінен вам сказаць, што сеяльшчыкі зусім не маюць вопыту квадратна-гнездавога пасеву. Савіцкі.
2. Рабочы, які заняты прасейваннем чаго‑н. Сеяльшчык гравію.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэтэкты́ў, ‑тыва, м.
1. Шпік, агент вышукной паліцыі (у капіталістычных краінах).
2. Літаратурны твор або кінафільм, прысвечаны раскрыццю таямніц, звычайна звязаных са злачынствам. Заняты кожны сваім пасажыры. Хто дэтэктывам, хто — булкай з сырам. Барадулін.
[Англ. detective.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умацава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад умацаваць.
2. у знач. прым. Прызначаны для абароны, заняты абарончымі збудаваннямі. Умацаваны раён. Умацаваная паласа. Умацаваны лагер. □ Па цячэнню рэк мы бачым умацаваныя паселішчы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
манікю́р, ‑у, м.
Чыстка і паліроўка ногцяў на руках. Зрабіць манікюр. // Пра пакрытыя лакам, адпаліраваныя ногці. Пальчыкам з чырвоным манікюрам.. [дзяўчына] набірала нумар. Нумар быў заняты, і яна вешала трубку, чакала якую хвіліну і зноў круціла тэлефонны дыск. Арабей.
[Фр. manicure.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)