Verbum

і́скра, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Маленькая часцінка распаленага або палаючага рэчыва.

Стралялі іскрамі дровы.

2. Яркі зіхатлівы водбліск, бліскучая кропка.

Іскры снегу.

3. перан., чаго. Пачатак, пробліск, праяўленне якога-н. пачуцця, думкі, таленту.

Іскры надзеі.

○

Электрычная іскра — род імгненнага электрычнага разраду.

◊

Аж іскры з вачэй пасыпаліся (разм.) — пра замарачэнне ад болю ў выніку моцнага ўдару па галаве.

|| памянш. і́скарка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

|| прым. і́скравы, -ая, -ае (да 1 знач.).

акружы́ць, акружу́, акру́жыш, акру́жыць; акру́жаны; зак.

1. каго-што. Размясціцца, стаць вакол каго-, чаго-н., утварыўшы круг або замкнёную лінію.

А. армію непрыяцеля.

А. участак прысадамі.

2. перан., каго-што і чым. Стварыць вакол каго-н. якія-н. умовы, устанавіць тыя ці іншыя адносіны.

А. бацькоў увагай і клопатамі.

3. каго-што і кім. Наблізіць да каго-н. якіх-н. асоб, стварыўшы з іх групу блізкіх людзей.

А. сябе аднадумцамі.

|| незак. акружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. акружэ́нне, -я, н.

раскла́сці, -кладу́, -кладзе́ш, -кладзе́; -кладзём, -кладзяце́, -кладу́ць; -кладзі́; -кла́дзены; зак., што.

1. Размясціць па розных месцах у пэўным парадку.

Р. тавары.

Р. яблыкі па кішэнях.

2. Палажыць, расправіўшы або разгарнуўшы.

Р. карту.

3. Размеркаваць паміж кім-н.

Р. растрачаную суму на траіх.

4. Склаўшы гаручы матэрыял, запаліць.

Р. вогнішча.

|| незак. расклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і раскла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расклада́нне, -я, і н., раскла́дванне, -я, н., раскла́д, -у, М -дзе, м. і раскла́дка, -і, ДМ -дцы, ж.

рэзана́нс, -у, м.

1. З’ява рэзкага ўзрастання амплітуды вымушаных ваганняў сістэмы пры набліжэнні частаты (у 2 знач.) перыядычнага знешняга ўздзеяння да частаты яе ўласных ваганняў (спец.).

Р. токаў.

Аптычны р.

2. Здольнасць узмацняць гук, уласцівая рэзанатарам або памяшканням, сцены якіх добра адбіваюць гукавыя хвалі.

Кіназала дае добры р.

3. перан. Водгук, водгаласак, уражанне, зробленае на многіх.

Прамова атрымала шырокі грамадскі р.

|| прым. рэзана́нсны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Рэзанансная елка (для вырабу музычных інструментаў; спец.).

скла́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

1. Роўна складзеная ў дзве столкі і загнутая палоска на тканіне, паперы.

Пашыць спадніцу ў складкі.

2. Прамалінейны згіб на штаніне.

Штаны з адпрасаванымі складкамі.

3. Няроўнасць, хвалісты згіб на тканіне, паперы.

С. на паліто.

4. Адвісласць або маршчына на скуры, целе.

Адвіслыя складкі на шыі.

5. Згіб у пластах зямной кары.

Складкі горных парод (спец.).

|| памянш. скла́дачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1—3 знач.).

замкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Зачыніцца (пра замок) або зачыніцца на замок, ключ.

Замок замкнуўся.

З. ў пакоі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца канцамі.

Ланцуг электраправодкі замкнуўся.

Круг замкнуўся (перан.: усё вытлумачылася, стала на свае месцы).

3. перан., у што, у чым і без дап. Адасобіцца, перастаўшы мець зносіны з іншымі.

З. ў сабе.

З. ў сваёй праблеме.

|| незак. замыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; наз. замыка́нне, -я, н.

Кароткае з. (спец.).

абвяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.

1. каго-што. Абгарнуць, абкруціць чым-н., звязаўшы канцы або замацаваўшы вяроўкай і пад.

А. хворую нагу.

А. яблыню на зіму.

2. Звязаць, каб змацаваць што-н.

3. што. Зрабіць надвязку па краях чаго-н.

А. каўнерык каляровай ніткай.

А. ручнік карункамі.

|| незак. абвя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абвяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся (да 1 знач.); незак. абвя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. абвя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. і абвя́званне, -я, н.

абшы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́ты; зак.

1. што. Прышыць па краях або паверхні; зашыць у што-н.

А. паліто футрам.

А. пасылку палатном.

2. што. Абабіць дошкамі, бляхай і пад.

А. хату.

3. каго-што. Пашыць усё неабходнае для каго-н. (разм.).

А. усю сям’ю.

|| незак. абшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абшыва́нне, -я, н. і абшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. абшы́вачны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Абшывачныя матэрыялы.

прадме́т, -а, М -ме́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Канкрэтная матэрыяльная з’ява; рэч.

Адушаўлёны п.

Прадметы хатняга ўжытку.

2. чаго. Тое, на што накіравана думка, што складае яе змест або на што накіравана якое-н. дзеянне.

П. гаворкі.

П. даследавання.

3. Асобнае кола ведаў, якое ўтварае пэўную школьную дысцыпліну.

Добрыя адзнакі па ўсіх прадметах.

Прафілюючыя прадметы ў вышэйшай навучальнай установе.

|| прым. прадме́тны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

П. паказальнік (у кнігах). Прадметная агітацыя (наглядная).

пячы́ся, пяку́ся, пячэ́шся, пячэ́цца; пячо́мся, печаце́ся, пяку́цца; пёкся, пякла́ся, -ло́ся; пячы́ся; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гатавацца сухім награваннем, на адкрытым агні, у духу або на патэльні.

Бульба пячэцца ў прыску.

Пячэцца яечня на патэльні.

2. Знаходзіцца на моцным сонцы, у гарачым месцы (разм.).

П. каля печы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мець здольнасць, уласцівасць абпальваць, жыгацца.

Крапіва пячэцца.

|| зак. спячы́ся, спяку́ся, спячэ́шся, спячэ́цца; спячо́мся, спечаце́ся, спяку́цца; спёкся, спякла́ся, -ло́ся (да 2 знач.).