◎ Каржэ́іна ’вельмі закарэлая, брудная асоба’ (Нар. словатв.), ’вельмі закарэлы, брудны’ (З нар. сл.). Да корж (гл.) і папярэдніх лексем. Словаўтварэнне: каржэіна ад каржэй (гл.) і суфікса ‑іна. (Nomen augmentativum et peiorativum).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падда́ны ’асоба, якая знаходзіцца ў падданстве якой-н. дзяржавы’. Ст.-бел. подданый ’падданы’ (1434 г.). З польск. poddany (Булыка, Лекс. запазыч., 21). Польскае слова калькуе лац. subditus ’тс’ (Фасмер, 3, 296).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сканазо́біцца ‘скрывіцца’ (Ян.). Да кано́зіцца ‘капрызнічаць, крыўляцца’ (гл. каназа) шляхам збліжэння з каназо́бка ‘пасудзіна, сплеценая з лазы і саломы’ (Касп.), параўн. конозо́біцца ‘капрызнічаць, куксіцца’, коно́зіцца ‘фанабэрыцца’, коно́за ‘капрызная фанабэрыстая асоба’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паняты́, ‑ога, м.
Асоба, якая запрашаецца органамі ўлады ў якасці сведкі пры вобыску, вопісе маёмасці, аглядзе і пад. Назаўтра камісія з панятых і леснікоў налічыла па лесе больш за пяцьсот свежых пнёў. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патры́цый, ‑я, м.
Гіст.
1. У Старажытным Рыме — прадстаўнік радавой знаці.
2. У сярэднія вякі ў вольных германскіх гарадах — асоба, якая належала да багатага бюргерскага роду, што іграў першаступенную ролю ў гарадскім самакіраванні.
[Лац. patricius.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сакрата́р, ‑а, м.
1. Асоба, якая вядзе справаводства, канцылярыю якой‑н. арганізацыі або перапіску і справы прыватнай асобы. Сакратар канцылярыі. Асабісты сакратар. □ Дзядзька Рыгор сказаў сакратару, каб напісаў дзеду даведку. Якімовіч.
2. Асоба, якая піша пратакол сходу, пасяджэння і пад. Сакратар сходу, заслухаўшыся, нічога не пісаў. Шахавец.
3. Выбарны кіраўнік якой‑н. арганізацыі, якога‑н. органа. Сакратар райкома партыі. Сакратар Саюза пісьменнікаў. □ Камсамольска сакратар гаварыў маладым, звонкім голасам. Кавалёў. Сёння запрашаць на сход прыйшоў сам сакратар калгаснага партбюро Глеб Званец. Дуброўскі.
4. Асоба, якая загадвае арганізацыйна-выканаўчым аддзелам якой‑н. установы. Вучоны сакратар інстытута. □ Рэдактара яшчэ не было. Лабановіча прыняў сакратар рэдакцыі, малады, бялявы, прылізаны чалавек. Колас.
5. Драпежная птушка афрыканскага кантынента з доўгімі нагамі і чубам на галаве ў выглядзе гусінага пяра.
[Фр. secrétaire.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
посторо́нний
1. (чужой) чужы́;
посторо́нние лю́ди чужы́я лю́дзі;
2. (побочный) пабо́чны;
посторо́нние дела́ пабо́чныя спра́вы;
3. м., сущ. пабо́чная асо́ба;
посторо́нним вход воспреща́ется пабо́чным асо́бам увахо́д забаро́нены;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
духо́ўны в разн. знач. духо́вный;
~ныя запатрабава́нні — духо́вные запро́сы;
~ная блі́зкасць — духо́вная бли́зость;
~ная асо́ба — духо́вное лицо́;
~нае зва́нне — духо́вное зва́ние;
○ ~ныя ве́ршы — духо́вные стихи́;
◊ д. айце́ц — духо́вный оте́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грамадзя́нін, -а, мн. грамадзя́не і (з ліч. 2, 3, 4) грамадзя́ніны, -дзя́н, м.
1. Асоба, якая належыць да пастаяннага насельніцтва дадзенай дзяржавы, карыстаецца правамі і выконвае абавязкі, устаноўленыя яе канстытуцыяй.
2. Дарослы чалавек, а таксама форма звароту да яго.
|| ж. грамадзя́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кардына́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Вышэйшы пасля Папы Рымскага духоўны сан у каталіцкай царкве, а таксама асоба, якая мае гэты сан.
2. Невялікая пеўчая птушка сямейства аўсянкавых з ярка-чырвоным (колеру кардынальскай мантыі) пер’ем, якая водзіцца ў Амерыцы.
|| прым. кардына́льскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
К. сан.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)