ско́ўзацца, ‑аецца; зак.
Разм. Стаць тонкім ад трэння пры слізганні; сцерціся. Палазы ў санях скоўзаліся. Канькі скоўзаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схематызава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Стаць (станавіцца), аказацца (аказвацца) схематызаваным.
2. толькі незак. Зал. да схематызаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбадзёрыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Стаць, зрабіцца бадзёрым; падбадзёрыцца. — Соль? Гэна можна! — яшчэ болей узбадзёрыўся Карпечак. Аношкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фемінізава́цца, ‑зуюся, ‑зуешся, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Стаць (станавіцца) фемінізаваным.
2. толькі незак. Зал. да фемінізаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ахмурэ́ць ’стаць невясёлым’ (Касп., КСТ), ’аслабець’ (Касп.), ахмырэць ’зрабіцца панурым’ (КСП), зхмарэ́ць ’тс’ (Грыг.). Да хмура//хмара, параўн. рус. охмарить ’надуцца, зазлаваць’, хмура ’пахмурны чалавек’, хмыра ’тс’, хмуры ’пакрыты хмарамі; пануры, невясёлы (пра чалавека)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ацупе́ць, оцупе́ць, оцу́пнуць ’ахаладаць; змерзнуць, стаць цвёрдым (ад холаду)’ (КСТ), оцуплы перан. ’мёртвы (пра чалавека)’ (там жа), укр. оцу́пити ’зацвярдзець’. Да цупкі ’цвёрды’ або цупаць, цупнуць ’ахапіць’, параўн. схапіцца застыць’ (пра што-небудзь вадкае).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Празо́рлівы ’здольны прадбачыць будучае, праніклівы’ (ТСБМ), празо́рлівец ’тс’, празо́рлівасць ’здольнасць да прадбачання’ (ТСБМ, Стан.). Рус. прозорли́вый ’здольны прадбачыць’, серб.-харв. прозо́рлив, балг. прозорли́в ’тс’. Да празе́рыць ’стаць відушчым; уцяміць, зразумець’ (Нас.), зо́рыць ’глядзець’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́цягнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпасці з чаго-н. ад штуршка, неасцярожнага руху; вышмаргнуцца.
Выцягнулася нітка з іголкі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца даўжэйшым, падоўжыцца.
Агонь выцягнуўся доўгай паласой.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца на вялікай адлегласці ў адну лінію.
Вёска выцягнулася ўздоўж ракі.
4. Вырасці, стаць высокім.
Хлопчык за лета выцягнуўся.
5. Легчы, расцягнуўшыся, выпрастаўшыся.
В. на канапе.
6. Стаць прама, выпраміцца.
В. перад камандзірам.
|| незак. выця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завастры́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -во́стрыцца; зак.
1. Стаць вострым (у 1 знач.).
Нос завастрыўся (стаў танчэйшым да кончыка пры схудненні).
2. перан. Больш рэзка, больш ясна абазначыцца.
Пытанне завастрылася.
|| незак. завастра́цца, -а́ецца і заво́стрывацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць большую цвёрдасць шляхам загартоўкі.
Сталь загартавалася.
2. перан. Стаць фізічна і маральна стойкім.
Здароўе загартавалася.
Армія загартавалася ў баях.
|| незак. загарто́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)