сляпы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які не бачыць, пазбаўлены зроку.
2.
3. Невыразны, неразборлівы (пра тэкст, шрыфт і пад.).
4. Праз які дрэнна відаць або нічога не відаць.
5. Непраглядны, беспрасветны.
6. Які адбываецца без удзелу зроку.
7. Які не мае выхаду, праходу.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тон, ‑у,
1. Гук пэўнай вышыні, які ўтвараецца перыядычнымі хістаннямі паветра; музычны гук.
2.
3. Інтэрвал тэмпераванай тамы, што складаецца з двух паўтонаў і прымаецца за адзінку пры вызначэнні рознасці гукаў па іх вышыні.
4. Тое, што і танальнасць (у 1 знач.).
5. Характар гучання інструмента або голасу.
6. Вышыня або сіла гучання голасу чалавека, які гаворыць.
7.
8.
9. Колер, афарбоўка, а таксама адценне колеру, якое адрозніваецца ступенню яркасці, насычанасці.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ха́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
хапа́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е;
1. Рэзкім парывістым рухам рукі (рук) браць, захопліваць каго‑, што‑н.
2.
3.
4. З прагнасцю купляць усё без разбору.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыве́сці, ‑вяду, ‑вядзеш, ‑вядзе; ‑вядзём, ‑ведзяце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад,
Спалучэнне з прыназоўнікам «ад» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні месца, прадмета, ад якіх пачынаецца рух, перамяшчэнне каго‑, чаго‑н.; прыназоўнік «ад» у такім знач. процілеглы прыназоўнікам «да» і «к».
2. Ужываецца пры абазначэнні месца, якое з’яўляецца зыходным пунктам пры вызначэнні месцазнаходжання чаго‑н.
3. Ужываецца ў значэнні прыназоўнікаў «каля», «збоку», «непадалёку», пры абазначэнні прадмета, на мяжы з якім адбываецца дзеянне.
Часавыя адносіны
4. У спалучэнні з назоўнікам, які мае часавае значэнне, паказвае на момант, з якога пачынаецца якое‑н. дзеянне, стан і пад.
5. Пры паўтарэнні назоўніка з часавым значэннем утварае прыслоўныя спалучэнні, якія ўказваюць на характар працякання дзеяння — перыядычнасць, паслядоўнасць, нарастанне інтэнсіўнасці яго і пад.
6. Ужываецца пры абазначэнні прыкметы прадмета паводле часу яго ўзнікнення.
Аб’ектныя адносіны
7. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, асобы, з’явы, ад якіх выходзіць што‑н.
8. Ужываецца пры назве прадмета, ад якога аддзяляецца што‑н.
9. Ужываецца пры назвах прадметаў, з’яў і пад., ад якіх пазбаўляюцца, якія ліквідуюцца дзеяннем, выражаным кіруючым словам.
10. Ужываецца пры абазначэнні з’явы, стану, супраць і для папярэджання якіх выкарыстоўваецца што‑н.
11. Ужываецца пры абазначэнні грамадскага асяроддзя, арганізацыі, ад імя якіх дзейнічае, выступае хто‑н.
12. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, асобы, з’явы, з якімі супастаўляюцца другія, падобныя да іх.
Адносіны параўнання
13.
Азначальныя адносіны
14. Ужываецца пры вызначэнні цэлага, асобнай часткай якога з’яўляецца прадмет, названы кіруючым назоўнікам.
15. У спалучэнні з лічэбнікам і прыназоўнікам «да» і другім лічэбнікам ужываецца пры вызначэнні велічыні, узросту, вагі, якія абмяжоўваюць што‑н.
Адносіны прыналежнасці
16. Ужываецца пры вызначэнні сферы дзейнасці асобы, названай кіруючым назоўнікам.
Прычынныя адносіны
17. У спалучэнні з назоўнікамі, якія вырашаюць пачуцці, перажыванні, фізічныя адчуванні, ужываецца пры абазначэнні прычыны якога‑н. дзеяння або стану.
18. Ужываецца пры выражэнні падставы, матывіроўкі дзеяння або стану, названага кіруючым словам.
Адносіны спосабу дзеяння
19. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні спосабу працякання дзеяння.
20. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні ўзаемадзеяння асоб або прадметаў.
21. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні прадмета, з якім проціпастаўляецца другі прадмет.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бі́цца, б’юся, б’ешся, б’ецца; б’ёмся, б’яцеся;
1. Біць адзін аднаго.
2. Весці бой; змагацца; ваяваць.
3. Ударацца, стукацца аб што‑н. або ў што‑н.
4. Калаціцца, кідацца.
5.
6.
7. Выцякаць імклівым струменем.
8. Прабівацца праз што‑н.
9. Раздзяляцца, дзяліцца.
10. Разбівацца (пра шкло, пасуду).
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе;
1.
2. Хадзіць паціху для адпачынку, задавальнення; прагульвацца.
3.
4. Быць свабодным ад работы, не працаваць.
5. Весяліцца (з песнямі, танцамі і пад.).
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́льны, ‑ая, ‑ае; ‑лен, ‑льна.
1. Нікому не падпарадкаваны, ні ад кога не залежны, які мае магчымасць адвольна распараджацца сваім часам, ажыццяўляць свае жаданні.
2. Свабодны ад сацыяльнага і інш. прыгнёту.
3. Нікім, нічым не заняты; пусты, свабодны.
4. Не абмежаваны якімі‑н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны, бяскрайні.
5. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых нормаў.
6. Уласцівы свабоднаму жыццю.
7. Які заклікае, абуджае імкненне да волі; свабодалюбны.
8. Больш чым дастатковы па велічыні, прасторны.
9. Які робіцца без выкарыстання спартыўных прылад.
10. Які адбываецца на свабодзе, не ў памяшканні, не пад наглядам.
11. У якім не прытрымліваюцца пэўнага парадку.
12. Не заціснуты, не замацаваны ў чым‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падня́цца, ‑німуся, ‑німешся, ‑німецца і падымуся, падымешся, паднімецца;
1. Перамясціцца куды‑н. уверх; узысці.
2. Прыняць больш высокае становішча, прыпадняцца ўверх.
3. З’явіцца над гарызонтам, узысці.
4. Устаць на ногі.
5. Устаўшы, рушыць з месца.
6. Пачацца, узнікнуць.
7. Павялічыцца ў росце, дасягнуць вышэйшага ўзроўню.
8. Наладзіцца, палепшыцца (пра што‑н. раней запушчанае, заняпалае).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сачы́ць 1, сачу, сочыш, сочыць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
сачы́ць 2, сачу, сочыш, сочыць;
1. Выцякаць па кроплі, струменьчыкамі, цячы (пра вадкасць).
2. Здабываць што‑н. з чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)