Сахары́н, сахары́на ’белае крышталічнае вельмі салодкае рэчыва; сурагат цукру’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), сахары́на ’тс’ (Янк. 2). З рус. сахари́н ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 42), якое з ням. Sacharin, утворанага вынаходнікам рэчыва К. Фальбергам з Насаў у 1879 г. ад лац. saccharum ’цукар’ (гл. Фасмер, 3, 567).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пустапаро́жні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Неабгрунтаваны, беспадстаўны, нікчэмны. Пустапарожняя балбатня. □ Каб паказаць, што гэта не толькі пустапарожнія гутаркі, а рэальная справа, Ганна Сымонаўна падумала.. правесці спробу — згатаваць цукар з адпаведнай сыравіны. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усы́паць, -плю, -плеш, -пле; усы́п; -паны; зак.
1. што і чаго ў што. Сыплючы, змясціць.
У. цукар у шклянку.
2. што. Пакрыць паверхню чаго-н. чым-н. сыпучым, дробным.
Снег усыпаў зямлю.
Зоркі ўсыпалі неба (перан.).
3. каму. Моцна вылаяць або пабіць каго-н. (разм.).
|| незак. усыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трыснёг, ‑нягу, м.
Вадзяная ці балотная шматгадовая расліна сямейства злакаў з раскідзістай мяцёлкай і каленчатым пустацелым або губчатым сцяблом.
•••
Цукровы трыснёг — трапічная ці субтрапічная расліна сямейства злакаў, з соку якой здабываецца цукар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачасту́нак, ‑нку, м.
1. Ежа, пітво, якімі частуюць каго‑н. На прыпеку перад чалеснікам патрэсквала сухая лучынна: гатаваўся найпершы сялянскі пачастунак — яешня. Сабаленка. [Таварышы] заўсёды прыносілі пачастункі: булкі, цукар, сала. П. Ткачоў. [Сняжок] вельмі любіў салодкае і калі бачыў у руках у мяне цукар, дык не адыходзіў датуль, пакуль не атрымліваў пачастунак. Бяганская.
2. Тое, што і частаванне. А як жа з госцем не пачаставацца? Гэта не часта, а раз у год. І ідуць пачастункі, вядуцца сватанні, раскідаюцца запросіны. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ладавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да соладу (у 1 знач.). Соладавы цукар. // Які з’яўляецца соладам. Соладавы раствор. // Прыгатаваны з соладам. Соладавы пернік. Соладавыя дрожджы. // Які мае адносіны да вытворчасці соладу. Соладавы цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пунш (ТСБМ). Запазычана з рус. пунш ’від пітва’, што праз пасрэдніцтва ням. Punsch з англ. punch, утворанага ад хіндзі pānč ’пяць’, што адлюстроўвае пяць складнікаў кактэйлю (арака, цукар, сок лімона, прыправы і вада), гл. Фасмер, 3, 407. Хіндзі pānč < ст.-інд. páñca ’пяць’, роднаснае прасл. *pętь, гл. пяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
караме́ль, ‑і, ж.
1. зб. Сорт цвёрдых цукерак, ледзянцовых ці з начынкай, прыгатаваных з цукру і патакі.
2. Палены цукар, які ўжываецца для падфарбоўвання кандытарскіх вырабаў.
3. Падпражаны солад, які ўжываецца для падфарбоўвання піва.
[Фр. caramel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пладо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які прыносіць прыдатныя для яды плады. Пладовыя дрэвы.
2. Прыгатаваны з пладоў; у склад якога ўваходзяць плады. Пладовы цукар. Пладовае віно.
3. У складзе якога маюцца органы размнажэння, апладненяя (пра расліны).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бура́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Двухгадовая агародная расліна сямейства лебядовых.
Палоць буракі.
2. Караняплоды гэтай расліны, якія выкарыстоўваюцца як корм, харч, сыравіна.
Убіраць буракі камбайнам.
○
Цукровыя буракі — сорт буракоў, з якіх вырабляюць цукар.
|| памянш. бурачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. бура́чны, -ая, -ае і бурако́вы, -ая, -ае.
Бурачны колер (лілова-чырвоны). Бураковы сок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)