загрыме́ць сов.
1. загреме́ть; загрохота́ть;
~ме́ў гром — загреме́л гром;
~ме́лі гарма́ты — загреме́ли (загрохота́ли) ору́дия;
2. перен. (упасть) загреме́ть;
з. уні́з па прысту́пках — загреме́ть вниз по ступе́нькам
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазрыва́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
1. Сарвацца, парваўшы прывязь — пра ўсіх, многіх. Пазрываліся сабакі з ланцугоў.
2. Пападаць уніз, не ўтрымаўшыся на чым‑н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. З гары пазрывалася каменне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагну́ць, ‑гну, ‑гнеш, ‑гне; ‑гнём, ‑гняце; зак.
1. што. Сагнуўшы, нахіліць, накіраваць уніз. Нагнуць галаву. □ Сцёпка нагнуў галінку, сарваў тры зялёныя яблыкі — сабе, Лазавіку, Свідзерскаму. Хомчанка.
2. чаго. Нарабіць, нарыхтаваць нейкую колькасць чаго‑н. гнутага. Нагнуць дуг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабра́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Бразгаць некаторы час, бразнуць некалькі разоў. [Кулікоўскі], пабразгаўшы яшчэ хвіліны дзве дзвярыма, пабег уніз да гаспадыні. Галавач. Цурынскі яшчэ раз пабразгаў клямкаю, але за парканам, апроч сабачага брэху, ніякага руху не пачуў. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стопудо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які важыць сто пудоў. Стопудовы груз. // перан. Вельмі цяжкі. У Славіка быццам стопудовы камень сарваўся з душы, паляцеў уніз, пад мост, бразнуўся аб сталёвыя рэйкі і разляцеўся на парашок. Шамякін. // перан. Вельмі багаты. Стопудовы ўраджай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дулукі́ («зваліўся дулукі» ’на падлогу, на зямлю’, Касп.). Відаць, з дулуйкі́ < *долойкі́ ’тс’. Параўн. рус. дыял. доло́й ’уніз, на зямлю’. Параўн. таксама рус. смал. доло́йки ’прэч, вон, далоў’, дулаки́ (быть в дулаках) ’зваліцца на падлогу’ (гл. СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць; зак.
1. каго-што. Знесці адкуль-н. усё, многае або знесці ў адно месца ўсіх, многіх ці адно, многае.
П. бульбоўнік з агарода.
П. параненых у санітарную машыну.
2. што. Спусціць уніз усё, многае.
П. сена з вышак.
3. што. Сарваўшы, разбурыўшы, знесці з месца ўсё, многае.
П. масты.
4. што. Пайшоўшы, узяць з сабой усё, многае.
П. чужыя рэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сто́йка¹, -і, ДМ сто́йцы, мн. -і, сто́ек, ж.
1. У гімнастыцы і ў страі: пастава цела чалавека, пры якой рукі апушчаны, корпус нерухомы і прамы, ногі выпрастаны і пяткі пастаўлены разам.
2. У гімнастыцы: пастава цела галавой уніз, пры якой апорай з’яўляюцца выцягнутыя рукі або галава, а ногі вертыкальна падняты ўверх.
С. на руках.
С. на галаве.
3. Нерухомая поза паляўнічага сабакі, калі ён напаткаў дзічыну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ На́ніц ’навыварат’ (воран., Сцяшк. Сл.; расон., Шатал.; міёр., Нар. сл.), рус. на́ниц ’навыварат’, ’ніцма, ніц’. Са спалучэння на і ніц ’ніц, тварам уніз’ (Фасмер, 3, 41). Зусім іншага паходжання наніц ’зусім’ (Сцяшк.), якое з на і ніц ’нічога’ (< польск. nie ’тс’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ні́кнуць ’знікаць, гінуць’ (Сл. ПЗБ), ’знікаць, схіляцца уніз’ (Нас., Гарэц.), ’нікнуць, вянуць’ (Яруш.), сюды ж ні́клы ’паніклы’ (Гарэц.), ’кволы’ (Сл. ПЗБ). Формы зак. трывання да *nikati 2 (гл. ні́каць), у значэнні якіх магчыма кантамінацыя з *nikati 1 (гл. знікаць), параўн. нікну́ць ’заглянуць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)