во́дпуск, -у, мн. -і, -аў, м.

1. гл. адпусціць.

2. Часовае вызваленне ад працы для адпачынку, лячэння і пад.

Узяць чарговы в.

Знаходзіцца ў водпуску.

Дэкрэтны в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ініцыяты́ва, -ы, ж.

1. Самастойны пачын, унутранае імкненне да новых форм дзейнасці; прадпрымальнасць.

Праявіць ініцыятыву.

2. Вядучая роля ў якіх-н. дзеяннях.

Узяць ініцыятыву ў свае рукі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інтэрв’юі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго (кніжн.).

Узяць (браць) у каго-н. інтэрв’ю.

І. пісьменніка.

|| зак. таксама праінтэрв’юі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сёе-то́е, сяго́-таго́, займ. неазнач., н.

1. Нешта, некаторыя рэчы, нямногае.

Узяць з сабой сёе-тое.

2. Штосьці, што не жадаюць называць.

Распытаць пра сёе-тое.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зажы́ць², -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ло́; зак.

1. Пачаць жыць (пэўным чынам).

З. па-новаму.

2. чаго. Узяць панюшку табакі (разм.).

З. табакі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узнача́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.

Стаць на чале чаго-н., узяць на сябе кіраўніцтва чым-н.

У. дэлегацыю.

У. камісію.

|| незак. узнача́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уступі́цца, -уплю́ся, -у́пішся, -у́піцца; зак., за каго-што.

Узяць пад ахову каго-, што-н.

У. за пакрыўджанага.

У. за чые-н. інтарэсы.

|| незак. уступа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Рэ́мус 1 літаральна ’прасіць літасці’, перан. ’допыт з катаваннем’ (Нас.). Скажонае ад лац. oremus ’молім’ (Нас., 562).

Рэ́мус 2 у спалуч. узяць каго за рэмус ’узяць за жабры’ (смал., КЭС). Далейшае развіццё значэння ад рэмус 1 (гл.).

Рэ́мус 3 ’выгляд’ (Юрч. СНЛ). Відаць, звязана з рэмус 1, але матывацыя няясная.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абстрэ́л, ‑у, м.

1. Стрэльба па якой‑н. цэлі. Артылерыйскі абстрэл. □ Тым часам партызанам удалося неяк шчасліва выскачыць з-пад абстрэлу. Карпюк.

2. Спец. Зона, якая абстрэльваецца. Шырокі абстрэл.

•••

Узяць (браць) пад абстрэл гл. узяць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́няць, вы́му, вы́меш, вы́ме; вы́мі; вы́няты; зак., што.

Узяць знутры або перамясціць знутры наверх.

В. газеты з паштовай скрынкі.

В. рукі з кішэняў.

|| незак. выма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)