дзе́я, -і, мн. -і, дзей, ж.

1. Дзейнасць, справа.

Там добрая д., дзе адзін арэ, а другі сее (з нар.).

2. Падзея, пра якую ідзе гаворка.

Д. адбываецца ў часы вайны.

3. Закончаная частка драматычнага твора або тэатральнай пастаноўкі.

Камедыя ў трох дзеях.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

д’я́бал, -бла, мн. -блы, -блаў, м.

1. У рэлігійным уяўленні: злы дух, чорт, сатана, які супрацьстаіць Богу.

2. Ужыв. як лаянкавае слова, а таксама ў некаторых выразах.

Куды цябе д. нясе?!

Якога д’ябла я там не бачыў?

|| прым. д’я́бальскі, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ат, выкл.

1. Пры перадачы непрыемнасці, адчаю. —

Ат, усё роўна!

2. Пры перадачы бестурботнасці, нядбаласці. —

Ат, што пра тое казаць.

Ат, што там доўга гаварыць...

3. Пры выказванні нязгоды, рашучага адмаўлення. —

Ат, не крывіце душой.

4. Пры выказванні прыкрасці, незадаволенасці. —

Ат, знайшлі каго слухаць!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

то́нка нареч.

1. в разн. знач. то́нко;

т. нараза́ць — то́нко нареза́ть;

2. то́нко, утончённо, изы́сканно;

1, 2 см. то́нкі;

◊ дзе т., там і рве́цца — посл. где то́нко, там и рвётся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́вочка​II уменьш.

1. (торговое заведение) кра́мка, -кі ж.;

2. перен., презр. шахра́йская кра́мка; (шайка) хе́ўра, -ры ж.;

устро́или там ла́вочку зрабі́лі там шахра́йскую кра́мку;

э́то одна́ ла́вочка гэ́та адна́ хе́ўра.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́хадзіць¹, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак. (разм.).

1. што. Абысці пехатой многія мясціны.

В. усе навакольныя лясы.

2. без дап. Прахадзіць які-н. час.

Выхадзіў палавіну дня.

3. што. Дабіцца чаго-н., доўга або неаднаразова ходзячы.

Нічога мы там не выхадзілі.

|| незак. выхо́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бяро́за, -ы, мн. -ы, -ро́з, ж. і бярэ́зіна, -ы, мн. -ы, -зі́н, ж.

Лісцевае дрэва з белай карой, а таксама драўніна гэтага дрэва.

Б. — не пагроза: дзе стаіць, там і шуміць (прыказка).

|| памянш. бяро́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

|| прым. бяро́завы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шмато́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

1. Абрэзак, абрывак скуры, тканіны і пад.

Ш. матэрыі.

2. Жмут чаго-н.

Ш. поўсці.

3. Невялікі кавалак, камяк чаго-н.; нязначная колькасць чаго-н.

Ш. сала.

Сям-там тырчалі шматкі сухой травы.

|| прым. шмато́чны, -ая, -ае і шматко́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заме́тно

1. нареч. прыме́тна, разг. прыкме́тна;

2. безл., в знач. сказ. прыме́тна, разг. прыкме́тна, віда́ць;

там ничего́ не́ было заме́тно там нічо́га не было́ прыме́тна (прыкме́тна, віда́ць);

3. вводн. сл. віда́ць; (явно) відаво́чна;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

быць, цяпер. няма (у 3 ас. адз. л. ёсць); быў, была́, было́, былі́; бу́ду, бу́дзеш, бу́дзе; будзь; незак.

1. Жыць, існаваць, мець месца.

Быў чалавек і не стала.

Быў бы хлеб, а людзі знойдуцца (прыказка).

2. Прысутнічаць, знаходзіцца.

Б. на рабочым месцы.

3. Рабіцца, здарацца.

Учора быў град.

4.

З ас. адз. л.

бу́дзе. Ужыв. ў знач. цяперашняга часу: ёсць, маецца.

Яму будзе гадоў трыццаць.

5. Ужыв. як частка састаўнога выказніка.

Дзяўчына была ўрачом.

◊

Будзь (бывай) здароў — развітальны зварот з добрымі пажаданнямі.

Было ні было (разм.) — трэба рызыкнуць.

Што будзе, тое будзе (разм.) — аддацца на волю лёсу.

Як бы там (што б там) ні было — нягледзячы ні на што.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)