карце́ч, ‑ы, ж.
1. Артылерыйскі снарад, начынены круглымі кулямі і разлічаны на масавае паражэнне жывой сілы праціўніка на блізкай адлегласці. Зарадзіць пушку карцеччу. // Кулі, якімі начыняюць такі снарад. Ноч палілася вішчаннем карцечы, стогны з ахрыплай кляцьбой кругом. Дудар. Хто ссячэ [дрэва] — я зараз жа прымечу, Вінаватым не схаваць віны, Без таго шалёнаю карцеччу Лес пасечаны ў час вайны. Непачаловіч.
2. Буйны шрот. — Зарадзі, не забудзься, карцеч у правы ствол, а дранкульку — у левы. Масарэнка.
[Польск. kartecza — з іт.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
булава́, -ы́, мн. була́вы і (з ліч. 2, 3, 4) булавы́, була́ў, ж.
1. Кароткае жазло з патаўшчэннем на канцы ў выглядзе шара або васьмігранніка (гіст.).
Атаманская б.
І да булавы трэба галава (прыказка).
2. Гімнастычны ручны снарад, які мае выгляд бутэлькі з патаўшчэннем на вузкім канцы.
Практыкаванні з булавой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шта́нга, -і, ДМ -нзе, мн. -і, штанг і -аў, ж.
1. Вялікі металічны стрыжань як частка інструмента, механізма і пад.
Буравая ш.
2. Спартыўны снарад — металічны стрыжань, на канцах якога прымацоўваюцца цяжкія здымныя дыскі.
Займацца штангай.
3. Перакладзіна, брус футбольных і хакейных варот.
|| прым. шта́нгавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ло́пінг, ‑а, м.
Спец. Спартыўны снарад у выглядзе вярчальных арэляў для трэніровак лётнага саставу, касманаўтаў і інш. з мэтай павышэння ўстойлівасці вестыбулярнага апарату і сардэчна-сасудзістай сістэмы да ўздзеяння розных відаў паскарэнняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бо́мба. Рус. бо́мба, укр. бо́мба. Запазычанне, магчыма, праз польск. bomba або ням. Bombe з італ. bomba, франц. bombe ’тс’ (усё да лац. bombus; першапачатковае значэнне снарад, які гудзе’). Гл. Фасмер, 1, 191; Шанскі, 1, Б, 161; Клюге, 90–91; Вельмі падрабязна (з літ-рай) MESz, 1, 336–337.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пыж, ‑а, м.
1. Шарсцяная, войлачная ці кардонная затычка, якой забіваюць зарад у зброі, якая зараджаецца з дула.
2. Пракладка ўсярэдзіне патрона, якая аддзяляе зарад ад снарада (кулі, шроту) і ўтрымлівае снарад у гільзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тарпе́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Падводны сігарападобны снарад, які можа самастойна рухацца і наводзіцца на караблі для іх знішчэння. [Дзед Аўсей:] — У японскую кампанію, бывала, стаю ля гарматы [ваеннага карабля]... Тут табе снарады, тут табе тарпеды. Лынькоў.
[Ад. лац. torpedo — электрычны скат.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дальнабо́йка, ‑і, ДМ ‑бойцы; Р мн. ‑боек; ж.
Разм. Дальнабойная гармата. Басавіта забумкалі дальнабойкі. Лынькоў. Зямлянкі ў залацістыя бары і так далёка ад фронту, што сюды, мусіць, не даляціць снарад нават з дальнабойкі! Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кап’ё, -я́, мн. ко́п’і і (з ліч. 2, 3, 4) кап’і́, ко́п’яў, н.
1. Даўнейшая колючая або кідальная зброя ў форме доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам.
2. Лёгкаатлетычны снарад (у 3 знач.), а таксама спартыўная дысцыпліна, звязаная з кіданнем гэтага снарада.
Кіданне кап’я.
◊
Ламаць коп’і — спрачацца з-за чаго-н., адстойваць сваю думку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
снаря́д м.
1. воен. снара́д, -да м.;
2. (приспособление) прыла́да, -ды ж.; снара́д, -да м.;
астрономи́ческий снаря́д астранамі́чная прыла́да;
снаря́д для буре́ния земли́ прыла́да для свідрава́ння зямлі́;
упражне́ния на снаря́дах спорт. практыкава́нні на прыла́дах (на снара́дах);
3. (совокупность инструментов) уст. снасць, род. сна́сці ж.;
сапо́жный снаря́д шаве́цкая сна́сць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)