часо́пісны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да часопіса. Часопісны артыкул. Часопісны варыянт рамана. □ Прачытаўшы са старонку часопіснага тэксту, вы прыходзіце да думкі, што перад вамі твор не зусім звычайны. Шкраба. З’явіліся новыя імёны крытыкаў і гісторыкаў літаратуры, актывізавалася іх дзейнасць, галоўным чынам у галіне часопіснай крытыкі. Мушынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імпрэ́сія, ‑і, ж.
1. Суб’ектыўнае адчуванне, перажыванне; мімалётнае ўражанне, настрой.
2. Кароткі літаратурны твор эмацыянальна-суб’ектыўнага характару. Імпрэсія ў прозе. □ У аўтабіяграфічнай імпрэсіі «З далёкіх пералётаў» Танк любоўна намаляваў вобраз маці-казачніцы з часоў бежанства. У. Калеснік. Стыль лірычнага, гумарыстычнага апавядання або імпрэсіі моцна адрозніваецца, скажам, ад стылю аповесці, рамана. Навуменка.
[Лац. impressio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сюжэ́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сюжэта. Сюжэтныя лініі рамана. □ Тэма зямлі ў паэме [«Новая зямля» Я. Коласа] мае іншы сюжэтны варыянт у параўнанні з вершаваным апавяданнем. Гіст. бел. сав. літ.
2. Такі, што мае сюжэт (звычайна займальны). Верш [Я. Купалы «Я — калгасніца...»] сюжэтны, празрысты, цёплы лірызм ідзе побач з эпічнасцю. Навуменка. [Грэчка:] — Я люблю сюжэтныя сны. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мерна гайдацца з боку ў бок або зверху ўніз.
Маятнік вагаецца.
2. перан. Быць у нерашучасці, адчуваць няўпэўненасць, сумнявацца.
В. ў ацэнцы рамана.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Быць няўстойлівым, хісткім, мяняцца.
Тэмпература паветра вагаецца ад 13 да 18°.
|| зак. павага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. вага́нне, -я, мн. -і, -яў, н.; прым. вага́льны, -ая, -ае (у 1 знач.).
Вагальны рух.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
развя́зка ж., в разн. знач. развя́зка;
р. рама́на — развя́зка рома́на;
спра́ва ідзе́ да ~кі — де́ло идёт к развя́зке;
шчаслі́вая р. — счастли́вая развя́зка;
р. на шашы́ — развя́зка на шоссе́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
канва́, ‑ы, ж.
1. Рэдкая сятчатая тканіна, баваўняная або льняная, якая служыць асновай пры вышыванні крыжам. Вучыла бабка Ягася.. [Алаізу] і рукадзеллю: вышываць крыжыкамі па канве. Арабей.
2. перан. Аснова чаго‑н. Сюжэтная канва рамана. □ Цягнецца канва жыцця бесперапынна, і ўсё новыя ўзоры з’яўляюцца на ёй. Пестрак.
•••
Храналагічная канва — пералік падзей, размешчаных у парадку храналагічнай паслядоўнасці.
[Фр. canevas.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамані́стыка 1, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж., зб.
Сукупнасць твораў, напісаных у жанры рамана (пэўнага пісьменніка, краіны, перыяду і пад.). Дзесяць гадоў назад працай А. Адамовіча «Беларускі раман» быў пакладзены пачатак грунтоўнаму вывучэнню беларускай раманістыкі. «Полымя».
рамані́стыка 2, ‑і, ДМ ‑стыцы, ж.
Сукупнасць навук, якія вывучаюць мовы і культуру раманскіх народаў; раманская філалогія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ры́цар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У сярэдневяковай Еўропе: феадал, які належаў да ваенна-землеўладальніцкага саслоўя, а таксама цяжкаўзброены воін, які знаходзіўся ў васальнай залежнасці ад свайго сюзерэна.
Р. журботнага вобраза (пра Дон-Кіхота, героя рамана Сервантэса). Р. без страху і дакору (перан.: пра смелага, ва ўсім бездакорнага чалавека; высок.). Р. плашча і кінжала (перан.: тайны грабежнік і забойца; кніжн.).
2. перан. Самаадданы, высакародны чалавек (высок.).
Р. рэвалюцыі.
|| прым. ры́царскі, -ая, -ае.
Рыцарскія даспехі.
Р. ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пакрысе́, прысл.
1. Патроху, у невялікай колькасці. Няня прымусіла паспрабаваць усяго пакрысе, выпіць шклянку кавы. Васілевіч. У Рамана Дзянісавіча знайшлася пляшка нейкай старой настойкі — ён наліў пакрысе ў шклянкі. Хадкевіч.
2. Абл. Паступова, павольна. Хіма, якая доўга жыла нелюдзем, пакрысе зблізілася з суседзямі, зрэдку заходзіла і да Дашынай маці. Ракітны. Фільм канчаўся, і пакрысе аціхала музыка. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідэ́я ж.
1. в разн. знач. иде́я;
свет ідэ́й — мир иде́й;
пану́ючыя ідэ́і — госпо́дствующие иде́и;
пада́ць ідэ́ю — пода́ть иде́ю;
і. рама́на — иде́я рома́на;
2. за́мысел м.;
◊ і. фікс — иде́я фикс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)