стараслу́жачы, ‑ая, ‑ае.
Які даўно знаходзіцца на ваеннай службе. Яшчэ зусім нядаўна маладога салдата можна было беспамылкова адрозніць ад стараслужачага шмат па якіх знешніх прыкметах. «Маладосць». / у знач. наз. стараслу́жачы, ‑ага, м. Выбываюць стараслужачыя, прыходзіць новая змена. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумле́ннасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць сумленнага. Сумленнасць намераў.
2. Сумленныя паводзіны, сумленныя адносіны да каго‑, чаго‑н. Жыццё ж людзей ідзе ў працы, у клопатах аб лепшым, якое не прыходзіць само, а заваёўваецца сумленнасцю чалавека, яго працай. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прале́ска, ‑і, ДМ ‑лесцы; Р мн. ‑сак; ж.
Травяністая расліна сямейства казяльцовых з сіне-фіялетавымі кветкамі, якія зацвітаюць адразу пасля раставання снегу. Вясна прыходзіць, у бары Пралескі скрозь цвітуць. Непачаловіч. Красавік — Гэта першыя краскі вясны. Некранутая сінь Танканогай пралескі. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шашо́к, ‑шка, м.
Драпежны звярок сямейства куніц з каштоўным пушыстым футрам. Звалілася была з шаста і закудахкала курыца. Пасля адразу ж сціхла, як бы яе шашок лапнуў за горла. Шашок часта прыходзіць у хлеў. Пташнікаў. // Футра гэтай жывёліны. Шапка з шашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шво, -а, мн. -ы, -оў, н.
1. Месца злучэння сшытых кавалкаў тканіны, скуры.
Парвацца ў шве.
Накладаць швы (сшываць, змацоўваць краі раны, парэзу).
2. Месца злучэння частак чаго-н. (спец.).
Швы чэрапа.
Ш. цаглянай кладкі.
3. Спосаб шыцця, вышыўкі.
Няроўнае ш.
Сцябліністае ш.
◊
Рукі па швах — пра рукі, выцягнутыя ўніз удоўж тулава.
Трашчыць па ўсіх швах — прыходзіць у поўны заняпад, развальвацца; разм.).
|| прым. шыўны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).
Ш. матэрыял (у хірургіі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Плох ’хворы’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ); плохі ’благі, кепскі’, ’слабы, хворы, хваравіты’, плохшы ’торты’ (Нас., Сл. ЛЗБ, Ян., ТС), ’разбэшчаны’ (Ян.), плоха ’дрэнна, млосна’ (Сцяшк. МГ, Сл. ПЗБ, Ян.), ’кепска, дрэнна (рабіць што-н.)’ (Бяльк.), плохвійа ’пустая, неўрадлівая зямля’ (ТС). Да плахі (гл.). Сюды ж: плашэць ’прыходзіць у торты стан’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змяі́сты, ‑ая, ‑ае.
Які нагадвае паўзучую змяю; звілісты. [Хлопцы] прывыклі да гэтага звычайнага калгаснага пейзажу з жывой жалезнай машынай на зубчатых колах або на змяістых гусеніцах. Якімовіч. [Даследчая] партыя ідзе далей, а на яе месца прыходзіць земснарад, блакіруе перакат змяістым хобатам пантонных груб. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іне́ртнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць інертнага (у 2 знач.); бяздзейнасць, пасіўнасць, коснасць. Інертнасць старых звычак. □ Валахановіч пачаў стамляцца дома больш, чым на рабоце. А са стомай, як вядома, прыходзіць інертнасць. Карпаў.
2. Спец. Няздольнасць уступаць у хімічныя злучэнні. Інертнасць газаў. Інертнасць пяску.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гняўлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка прыходзіць у стан гневу; крыўдлівы, зласлівы. Як не іду есці — кажуць гняўлівая. З нар. // Тое, што і гнеўны. Ударыў у елку гняўлівы пярун. Купала. // перан. Які выражае гнеў. І глуха плошчы загулі Гняўлівай моваю плакатаў. Багун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дурэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
1. Забаўляцца, сваволіць, дурыцца. Некалькі хлапчукоў-падлеткаў дурэлі, ганяючыся адзін за адным на прасторным ганку клуба, асветленым гірляндай электралямпачак. Хадкевіч. — Ну, Ігнат, глядзі, брат, Не дурэй, вучыся. Колас.
2. Разм. Прыходзіць у стан адурэння; ачмурацца. Дурэць ад пахаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)