гетэ́ра, ‑ы, ж.
1. У Старажытнай Грэцыі — адукаваная незамужняя жанчына, якая вяла свабодны, незалежны спосаб жыцця.
2. Кніжн. Жанчына лёгкіх паводзін.
[Грэч. hetáira — сяброўка, палюбоўніца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паво́дзіны, ‑дзін; адз. няма.
Спосаб жыцця; сукупнасць дзеянняў. Культурным паводзіны. Этычныя нормы паводзін. □ Кожны стараўся як найпаўней абмаляваць свае паводзіны з часу разлукі. Гартны. Прад вачыма [Кірылы] паўстаў схуднелы твар маці, якая стала негаваркой і абыякавай да яго паводзін. Кавалёў. // Манера трымаць сябе, рабіць што‑н.; характар учынкаў. Мадам Гамрэкелі сказала, што ў Сімонавых паводзінах адразу відаць несамавітасць ягонага роду. Самуйлёнак. Хлопцы прамаўчалі, цікуючы за паводзінамі брыгадзіра. Якімовіч. // Выкананне правіл ўнутранага распарадку. Правілы паводзін у школе. Адзнакі па паводзінах. // Рэакцыя арганізма на якое‑н. уздзеянне. Вывучаць паводзіны жывёл.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мара́ль, -і, ж.
1. Сукупнасць прынцыпаў і норм паводзін людзей між сабой і ў адносінах да грамадства.
Чалавек высокай маралі.
2. Лагічны павучальны вывад з чаго-н.
М. байкі.
3. Павучанне, натацыя (разм.).
Чытаць м.
|| прым. мара́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
М. кодэкс.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэма́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Заўвага; памета на палях (рукапісу, кнігі; уст.).
Рэмаркі на палях рукапісу.
2. У п’есе: тлумачэнне аўтара да тэксту, якое датычыць абставін дзеяння, знешняга выгляду ці паводзін персанажа.
|| прым. рэма́рачны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шы́льда, -ы, М -дзе, мн. -ы, -аў, ж.
1. Дошка з надпісам назвы ўстановы, прадпрыемства і пад., вывеска.
2. перан. Пра знешні, паказны бок паводзін, дзейнасці, спосабу жыцця і пад. (разм.).
Гэта толькі ш., на самай справе ён не такі чалавек.
|| прым. шы́льдавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нецярпі́масць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць нецярпімага. Нецярпімасць паводзін.
2. Нецярпімыя адносіны да каго‑, чаго‑н. Трэба вакол дармаедаў стварыць абстаноўку нецярпімасці. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дысцыплінава́ны, ‑ая, ‑ае.
Які прытрымліваецца патрабаванняў дысцыпліны 1, правіл паводзін; арганізаваны, вытрыманы. [Банжын] чалавек дысцыплінаваны і без дазволу наўрад ці пачне мантаж. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Казе́лькі ’казюлькі’ (Касп.). Ад асновы казёл‑, назва паводле зааморфных прыкмет казла або паводзін насякомага, тое ж у многіх іншых дэрыватах ад каза, казёл, параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ста́днасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць і стан стаднага (у 1 знач.). Інстынкт стаднасці.
2. перан. Поўнае несвядомае падпарадкаванне сваіх індывідуальных паводзін паводзінам гурту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бру́дэр ’няпэўны чалавек’, бру́дэрка ’сатаварышка; жанчына дрэнных паводзін’ (Нас.). З ням. Bruder ’брат’ (аргатычнае слова?). Таго ж паходжання і бру́дэр ’брудны, неахайны’, бру́дэрка ’брудная, неахайная’, якія асацыіраваліся з бруд.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)