Лабя́к 1 ’залобак’ (Янк. Мат.), ’вальма’ (Мат. Маг.), ’зашчытак у хляве’ (ДАБМ, к. 230), ’франтон’ (Мат. Гом.), лъбя́к ’тс’ ’падфрантонная сцяна ў будынку’ (міёр., Нар. сл.), ’вільчык’ (паст., Сл. паўн.-зах.) — рэгіянальнае ўтварэнне ад лоб 3 і суф. ‑ʼак. Гл. таксама лаба́к 1.
Лабя́к 2 ’прыстасаванне, якім рэгуляваўся ход плыта’ (Інстр. 3), лобя́к ’прыстасаванне, прыс, жардзіна, шост, якімі на лодцы адпіхваюць ад берага’ (ТС). Да лоб 1. Гл. таксама лаба́к 2.
Лабя́к 3, лабячок ’прыродны курганок на полі з жоўтага пяску’ (КЭС, лаг., Юрч., Вытв. сл.), лыбя́к ’схіл ці верх пагорка’ (Яўс.), лъбя́к ’зямельны ўчастак на высокім, адкрытым месцы, па якім дрэнна родзіць’ (Нар. сл.), ’незасеяны кавалак зямлі’ (Мат. Маг.) — рэгіянальнае ўтварэнне ад лоб 1 (гл.) і суф. ‑як. Сюды ж лыбікава́ты ’ўзгоркаваты’ (Яўс.).
Лабя́к 4 ’абібок, няўклюда’ (Мат. Гом.) — рэгіянальнае ўтварэнне ад лоб 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лабіду́да ’гультай, бяздзейнік, лодар’ (КЭС, лаг., КТС), ’абібок, няўклюда’ (Мат. Гом.) складанае экспрэсіўнае слова, утворанае ад лоб 1 (гл.) і дуда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акрапі́цца, акраплюся, акропішся, акропіцца; зак.
Пакрыцца кроплямі, пырскамі чаго‑н. Акрапіцца расою. □ Праўда, адразу і лоб і твар акрапіліся потам. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўма́ска, ‑і, ДМ ‑месцы; Р мн. ‑масак; ж.
Вузкая маска, якая закрывае толькі частку твару (звычайна лоб, бровы і нос).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ума́заць, ума́жу, ума́жаш, ума́жа; ума́ж; ума́заны; зак., што ў што.
1. Запэцкаць, забрудзіць.
У. лоб у сажу.
2. Уставіць, замацаваўшы чым-н. вязкім.
У. кацёл у печ.
|| незак. ума́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. ума́званне, -я, н. (да 2 знач.) і ума́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ме́дны в разн. знач. ме́дный;
м. дрот — ме́дная про́волока;
~ная руда́ — ме́дная руда́;
м. купарва́с — хим. ме́дный купоро́с;
м. заво́д — ме́дный заво́д;
○ м. век — археол. ме́дный век;
◊ м. лоб — презр. ме́дный лоб
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лабагрэ́йка ’жняярка з ручным скідваннем’ (КТС, БРС). Да лоб 1 і грэць з рус. лобогре́йка/чубогре́йка (Даль). Параўн. таксама ўкр. лобогрійка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лабу́к 1 ’карова без рагоў’ (віл., швянч., Сл. паўн.-зах.). Да лоб 1 (гл.). Аб суфіксе ‑ук гл. Сцяцко (Афікс. наз., 178). Параўн. таксама лаба́н 2.
Лабу́к 2 ’страха над ганкам’ (віл., Сл. паўн.-зах.). З клабук ’шапка, капялюш, брыль’ (ужо ст.-бел. клобукъ, ст.-польск. kłobuk ’капялюш, шалом’) з адпадзеннем к‑.
Лабу́к 3 ’нехлямяжы чалавек’ (Сл. паўн.-зах.). Відавочна, да лоб 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змо́ршчваць несов.
1. (лоб, брови) мо́рщить, смо́рщивать;
2. смо́рщивать;
1, 2 см. змо́ршчыць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забры́ць, ‑брыю, ‑брыеш, ‑брые; зак., каго.
Уст. Прызнаць годным да вайсковай службы; забраць у салдаты.
•••
Забрыць лоб каму — тое, што і забрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)