умеря́ть несов. змянша́ць, зме́ншваць; (сдерживать) стры́мліваць, сціша́ць; (укрощать) утаймо́ўваць;
кора́бль умеря́ет ход карабе́ль стры́млівае (сціша́е) ход; см. уме́рить;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маніто́р, ‑а, м.
1. Браніраваны з неглыбокай пасадкай ваенны карабель з буйнакалібернай артылерыяй, прызначаны для абстрэлу берагавых аб’ектаў і караблёў у прыбярэжных водах. Рачны манітор. Маракі манітор.
2. Тое, што і гідраманітор.
[Англ. monitor ад назвы першага карабля гэтага класа.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абагну́ць сов., в разн. знач. обогну́ть;
лес ~ну́ў сяло́ дуго́ю — лес обогну́л село́ дуго́й;
карабе́ль ~ну́ў мыс — кора́бль обогну́л мыс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аві́за 1, нескл., н.
Спец. Паведамленне пра змены ва ўзаемных разліках паміж прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, аб пераводзе грошай і пад.
[Іт. avviso.]
аві́за 2, нескл. н.
Невялікі быстраходны карабель для разведвальнай і пасыльнай службы.
[Іт. avviso.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
швартава́цца, ‑туецца; незак.
1. Прымацоўвацца да прычальных прыстасаванняў пры дапамозе швартоваў (пра судны). Паглядзелі мы, як швартуецца карабель, пастаялі над душой у рыбакоў, дакучаючы непазбежнымі ў такіх выпадках парадамі. М. Стральцоў.
2. Зал. да швартаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тану́ць, тану́, то́неш, то́не; тані́; незак.
1. Апускацца пад ваду на дно пад уздзеяннем сілы цяжару.
2. Гінуць, апускаючыся на дно.
Карабель тоне.
3. у чым. Апускацца ў што-н. мяккае, вязкае і пад.; засядаць, вязнуць у чым-н.
Т. у гразі.
Т. у снезе.
4. перан. Станавіцца малапрыкметным сярод чаго-н.
Хацінкі танулі ў зеляніне садоў.
|| зак. патану́ць, -тану́, -то́неш, -то́не; -тані́.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
браняно́сец, ‑носца, м.
1. Вялікі браніраваны ваенны карабель з магутнай артылерыяй на борце. Браняносец «Пацёмкін». □ Сёмка-матрос, жартуючы, назваў параход браняносцам. Лынькоў.
2. Млекакормячая жывёліна, накрытая рагавым панцырам з акасцянелых скурных шчыткоў (водзіцца ў Паўднёвай і Цэнтральнай Амерыцы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Афро́нт, у запісах Федароўскага: «Тры афронты качароў, дзевіць вецей лебядзей» (VI, 105), па семантыцы не можа ўзыходзіць да польск. afront (франц. afront) ’знявага, паклёп’. Відаць, скажонае акрэнт ’карабель’, польск. okręt, параўн. іншыя запісы той жа песні ў Федароўскага: «Дзевяць віцін лебядзей, тры акрэнты качэрэй» (VII, 254).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сяро́д, прыназ. з Р.
1. У прамежку паміж краямі якой-н. прасторы, пераважна пасярод яе.
Палянка с. лесу.
2. У акружэнні каго-, чаго-н. (якіх-н. аднародных прадметаў, з’яў, асоб); паміж кім-, чым-н.
Карабель с. ільдоў.
3. Між канцом і пачаткам якога-н. часавага перыяду, у сярэдзіне.
Прачнуцца с. ночы.
4. У асяроддзі каго-н., у складзе якога-н. мноства.
Агітацыйная работа с. выбаршчыкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліне́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лініі (у 1 знач.). Лінейная геаметрыя.
2. Які мае выгляд лініі, складаецца з ліній. Лінейны арнамент.
3. Прызначаны для абслугоўвання лініі сувязі ці шляхоў зносін. Лінейны дыспетчар. Лінейны манцёр.
4. Уст. Які складае аснову баявых злучэнняў арміі; рэгулярны. Лінейныя войскі. // Які складае аснову баявых злучэнняў флоту. Лінейны крэйсер.
5. у знач. наз. ліне́йны, ‑ага, м. Салдат, які пасылаецца ў час парадаў для ўказання лініі і напрамку пастраення і ўрачыстага марту войск.
•••
Лінейная скорасць (спец.) гл. скорасць.
Лінейны карабель гл. карабель.
Лінейныя меры гл. мера.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)