ко́нчено разг.

1. (о прекращении, окончании чего-л.) ко́нчана, ско́нчана;

всё ко́нчено усё ско́нчана;

2. (довольно, достаточно) кане́ц!, го́дзе!, хо́піць!;

я не согла́сен, и ко́нчено! разг. я не зго́дзен, і кане́ц!;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цы́пель, ‑я, м.

1. Востры канец чаго‑н., выступ у чым‑н. Цыпель ключа.

2. Клін матэрыі.

[Польск. cypel з ням. Ziepfel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уця́ць, утну́, утне́ш, утне́; утнём, утняце́, утну́ць; уця́ў, уцяла́, -ло́; утні́; уця́ты; зак., што (разм.).

1. Адсякаючы, адразаючы, укараціць.

У. канец вяроўкі.

2. у што. Уцягнуць, увабраць унутр (галаву, шыю).

У. галаву ў плечы.

|| незак. уціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. уціна́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пресека́ть несов.

1. (прерывать связь) перарыва́ць, перапыня́ць;

2. (прекращать) спыня́ць; (класть конец) кла́сці кане́ц (чаму-небудзь); (уничтожать) знішча́ць; выкараня́ць;

пресека́ть разгово́ры спыня́ць размо́вы;

пресека́ть злоупотребле́ния кла́сці кане́ц злоўжыва́нням, спыня́ць злоўжыва́нні; см. пресе́чь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

во́стры, -ая, -ае.

1. Добра навостраны або з завостраным канцом ці краем.

В. нож.

В. канец палкі.

2. Які звужаецца пад канец.

В. нос лодкі.

Вострыя насы туфель.

В. вугал (меншы за 90°).

3. перан. Праніклівы, які добра ўспрымае.

В. розум.

В. зрок.

4. перан. Які вызначаецца дасціпнасцю.

В. жарт. В. на язык.

5. перан. Які выразна і моцна адчуваецца, праяўляецца.

Вострая трывога.

6. перан. Які моцна дзейнічае на смак ці нюх.

Вострыя прыправы.

В. пах.

7. перан. Моцна, ясна выражаны; напружаны.

В. боль.

В. апендыцыт.

В. недахоп чаго-н.

|| наз. вастрыня́, -і, ж. (да 1, 3—7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што, а таксама з чым і з інф. Завяршыць, давесці да канца, закончыць.

К. касьбу.

К. з рамонтам.

К. чытаць.

2. што чым. Зрабіць што-н. у заключэнне, закончыць чым-н.

К. артыкул цытатай.

К. выступленне заклікамі.

3. што, з чым і з інф. Палажыць канец чаму-н., спыніць што-н.

К. гулянкі.

К. з п’янствам.

К. бяздзейнічаць.

4. што. Завяршыць навучанне дзе-н.

К. аспірантуру.

5. каго (што). Звесці са свету (разм.).

◊

Дрэнна (кепска) кончыць — пра ганебны канец чыйго-н. жыцця або дзейнасці.

Кончыць жыццё — памерці.

|| незак. канча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разбо́р, -у, м.

1. гл. разабраць.

2. Адбор, выбар (разм.).

Высякалі лес без разбору.

Крытыкаваць ты крытыкуй, але з разборам.

3. Разгляд судовай справы.

Судовы р.

◊

На (пад) шапачны разбор; на разбор шапак (паспець, з’явіцца, прыйсці; разм.) — пад канец, калі ўсе разыходзяцца, усё скончылася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надвіва́цца, ‑аецца; незак.

1. Падаўжацца віццём. // Прыбаўляцца да раней звітага. Да вяроўкі надвіваецца невялікі канец.

2. Зал. да надвіваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́расень, ‑сня, м.

Дзевяты месяц года. Быў канец верасня, і маладыя бярозкі на ўзлессі стаялі ў залатым убранні. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шаргатлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які шаргаціць, шаргоча. Шаргатлівы ўпачатку голас пераходзіў пад канец у гулкі і разложысты посвіст. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)