Перабука́цца (пырыбука́тыся) ’перакуліцца’ (малар., Нар. лекс.), пірябу́кыцца ’пабіцца (пра бараноў)’ (Юрч. СНЛ). Да пера- і бука́ць (гл.). Звычайна апошнюю лексему адносяць да гукапераймальных (Фасмер, 1, 236; Трубачоў, Эт. сл., 3, 88; ЕСУМ, 1, 285 і інш.). У разгледзеным слове адбыўся перанос семантыкі: ’біцца лбамі’ > ’біцца’ > (і — як вынік) ’перакульвацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасла́біцца, ‑біцца; зак.
Зрабіцца больш слабым. Спружына паслабілася. □ Але ж метафарычнасць, насычанасць вершаў Максіма Танка тропамі к канцу 30‑х гадоў.. некалькі паслабілася, набыўшы разумныя граніцы. Бугаёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпыля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.
Абл. Біць чым‑н. Кандрат быў занадта абураны, каб не біцца. Ён забягаў з усіх бакоў і шпыляў нагамі [Андрушку]. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́гарбіцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.
Выгнуцца, набыць форму, падобную на горб. Раптам з зямлі вострымі мечавіднымі праменямі выбухнуў агонь, мост нехаця і цяжка выгарбіўся і рухнуў уніз. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аздо́біцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.
Упрыгожыцца, прыбрацца, набыць прыемны выгляд. [Яблыня].. налілася вясновым сокам, набрыняла пупышкамі, распусціла маленькія лісточкі і нават ледзь-ледзь аздобілася ў белую квецень. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азло́біцца, ‑блюся, ‑біліся, ‑біцца; зак.
1. Стаць злосным, выявіць зласлівыя адносіны да ўсяго навакольнага. Азлобіцца на ўвесь свет.
2. Атрымаць моцнае раздражненне, адчуць злосць супраць каго‑н.; раззлавацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́церабіцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.
Прайсці, прабіцца праз што‑н., пракладваючы, цярэбячы сабе дарогу. // перан. Вызваліцца ад чаго‑н. Бацька ўсё кажа: «век не выцерабішся з даўгоў». Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закла́д, -у, М -дзе, м.
1. Аддача (рэчы, маёмасці) у забеспячэнне абавязацельстваў, у пазыку.
Узяць грошы пад з.
Дакумент у закладзе.
2. Рэч, грошы, на якія паспрачаліся.
Выйграць з.
Ісці ў з. або біцца аб з. (перан.: спрачацца на грошы або што-н. іншае).
|| прым. закладны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ба́біцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; незак.
Абл. Корпацца, капацца, важдацца. [Мяжэнны:] — А ты доўга бабіцца будзеш? — падагнаў Валяр’яна. — Зараз, Емяльянавіч, зараз, — паправіў на галаве картуз Бяньчук і .. пачаў клікаць дзяцей. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Набі́ць ’накалоць (дроў)’ (мядз., Нар. сл.). Ад біць ’калоць (дровы)’, параўн. тэрытарыяльнае размеркаванне біцца і калоцца ’бароцца (пра карову)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)