энерга...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню: 1) слову «энергія» (у 1 знач.), напрыклад: энергазабеспячэнне; 2) слову «энергетычны», напрыклад: энергасістэма, энергаўзброенасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дурдо́ла ’дурыла, дурань’ (Нас.). Няясна. Нейкае кантамінаванае слова (першая частка да дур‑ ’дурны, дурань, дурыць’; параўн. адносна ўтварэння ў Насовіча таксама дуры́лда, дуры́нда ’дурань’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Касаву́рыць ’глядзець коса, убок, касіць вочы’ (Нас.). Слова, безумоўна, складанае. Яго першая частка ўзыходзіць да косы (гл.). Але другая частка застаецца няяснай (магчыма, кантамінаванай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Надвосень ’перад пачаткам восені’ (калінк., З нар. сл.), на́досень ’пад восень’, ’першая палова восені’ (ТС). З над ’перад’ + восень (він. скл.), параўн. надвечар (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свінапро́л ‘нейкая трава’ (себеж., Мат.). Складанае слова, дзе першая частка выводзіцца з свіны (гл.) і характарызуе другую частку няяснага паходжання (Карскі 2-3, 100).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усё...
Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. займенніку «усё» і паказвае, што дзеянне і ўласцівасць, выражаныя другой часткай слова, пашыраюцца на ўсё, напр.: усёабдымны, усёахопны, усёбачны, усёвед, усёдаравальны, усёзнішчальны, усёмагутны, усёпажыральны, усёпераможны, усёсакрушальны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сама...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае:
1) накіраванасць дзеяння (названага ў другой частцы) на самога сябе, напр.: самазабеспячэнне, самакантроль, самаабман;
2) здзяйсненне чаго-н. без дапамогі збоку, адвольна, аўтаматычна, напр.: самаразбурэнне, саманаладка, самаразрадны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сейсма...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) сейсмічны, напр.: сейсмаактыўнасць, сейсмазона, сейсмапрафіляванне, сейсмаразведка, сейсмастойкі;
2) які мае адносіны да сейсмаграфіі, напр.: сейсмазандзіраванне, сейсмазапісваючы;
3) які мае адносіны да сейсмалогіі, напр.: сейсмагеалогія, сейсмагідраакустыка, сейсмастанцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напаў...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае:
1) напалову з чым-н., напр., напаўшарсцяны;
2) не зусім, не да канца, напр.: напаўмёртвы, напаўзабыты;
3) палавіна таго, аб чым гаворыцца ў другой частцы, напр., напаўсфера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прэс-...² Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) які мае адносіны да прэса, напр.: прэс-бювар, прэс-астатак, прэс-ліццё, прэс-форма, прэс-эфект;
2) спрасаваны, напр.: прэс-бетон, прэсвыраб, прэс-маса, прэс-метал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)