індыка́тар, -а і -у, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. -а. Прыбор для вымярэння фізічных велічынь, адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта, за якім вядзецца назіранне.
Візуальны і.
Акустычны і.
2. -у. Рэчыва, якое з’яўляецца хімічным рэактывам.
І. кіслых рэакцый.
|| прым. індыка́тарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́мпел, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Вузкі доўгі флаг на мачце ваеннага судна.
2. Вузкі трохвугольны флажок, які служыць прыметай чаго-н.
Пераходны в.
3. Забяспечаны доўгім флажком або стужкай футляр, у якім змешчаны прадмет, які скідаецца з лятальнага апарата.
В. на Месяцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абхо́д, -у, М -дзе, м.
1. гл. абысці.
2. Месца, шлях, па якім можна абысці.
Зручны а.
3. Участак лесу (адзін або некалькі кварталаў), які даглядаецца адным лесніком.
Парадак у абходзе.
4. Манеўр для ўдару ў фланг ці ў тыл праціўніка.
Рушыць палкі ў а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абле́злы, -ая, -ае (разм.).
1. Той (такі), у каго (якім) вылезлі валасы або поўсць ці пер’е.
А. кот.
2. З выцвілай фарбай, з абабітым тынкам, палінялы.
Аблезлыя сцены.
Аблезлая сукенка.
3. Які пачаў мяняць скуру, згарэўшы на сонцы.
А. твар.
|| наз. абле́зласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самака́т, -а, М -ка́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Механічнае рухальнае прыстасаванне, на якім катаюцца, адштурхоўваючыся ад зямлі нагой, і якое мае выгляд планкі на двух колцах з прымацаванай да яе ручкай накшталт веласіпеднага руля.
2. уст. Назва веласіпеда, матацыкла, аўтамабіля.
|| прым. самака́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самалёт, -а, М -лёце, мн. -ы, -аў, м.
Лятальны апарат, цяжэйшы за паветра, з рухавіком і звычайна нерухомымі крыламі.
Транспартны с.
Ваенны с.
○
Дыван-самалёт — у казках: чарадзейны дыван, на якім героі пералятаюць па паветры ў любое месца.
|| прым. самалётны, -ая, -ае.
Самалётнае абсталяванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мя́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Драўляны таўкач, якім таўкуць бульбу, расціраюць харчовыя прадукты.
2. перан. Непаваротлівы, няспрытны чалавек (разм.).
◊
Дурань і мяла зломіць (разм., неадабр.) — неразумны чалавек і добрую справу сапсуе.
Ні ў кола ні ў мяла (разм., неадабр.) — пра няўмелага, няздатнага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наклі́каць, -клічу, -клічаш, -кліча; -кліч; -кліканы; зак.
1. каго. Наззываць, запрасіць у вялікай колькасці.
Н. гасцей на вяселле.
2. перан., што і чаго. Выклікаць якім-н. учынкам, словам і пад. што-н. непрыемнае, непажаданае; напрарочыць.
Н. бяду ў хату.
|| незак. накліка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
далі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
Роўная прастора ўздоўж рачнога ложа або падоўжаная ўпадзіна паміж гор ці ўзгоркаў.
Рачная д.
Горная д.
◊
Сіліконавая даліна — цэнтр высокіх тэхналогій з развітай інфраструктурай, у якім у асноўным размешчаны прадпрыемствы электроннай прамысловасці.
|| прым. далі́нны, -ая, -ае.
Далінныя лугі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
акружэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. акружаць — акружыць.
2. Становішча, пры якім хто‑, што‑н. знаходзіцца ў кальцы варожых войск. Трапіць у акружэнне. □ Ішлі байцы, якія выбраліся з нямецкага акружэння. Чорны.
3. Навакольныя абставіны, умовы існавання каго‑, чаго‑н. Геаграфічнае акружэнне. Капіталістычнае акружэнне. // Акружаючыя людзі, асяроддзе, у якім знаходзіцца хто‑н. Благое акружэнне. Уплыў акружэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)