сур’ё́зны, -ая, -ае.
1. Удумлівы і строгі, не легкадумны.
С. чалавек.
Сур’ёзныя адносіны да працы.
2. Глыбакадумны, засяроджаны на важных справах.
С. падыход.
3. Істотны і важны па змесце, не жартоўны.
Сур’ёзная п’еса.
Сур’ёзная размова.
4. Які патрабуе да сябе ўвагі з-за сваёй складанасці, які тоіць у сабе небяспечныя вынікі.
Сур’ёзная праблема.
Сур’ёзнае захворванне.
5. Заняты якімі-н. думкамі (пра выраз твару).
С. выгляд.
6. сур’ёзна, пабочн. сл. На самай справе, сапраўды.
Не, сур’ёзна, калі прыедзеце да нас?
|| наз. сур’ёзнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
изумле́ние здзіўле́нне, -ння ср.;
в изумле́нии у здзіўле́нні;
досто́йный изумле́ния які́ здзіўля́е;
к велича́йшему изумле́нию на вялі́кае здзіўле́нне;
от изумле́ния ад здзіўле́ння;
приводи́ть, привести́ в изумле́ние дзіві́ць, здзіві́ць, выкліка́ць, вы́клікаць здзіўле́нне;
приходи́ть, прийти́ в изумле́ние дзіві́цца, здзіві́цца;
с изумле́нием са здзіўле́ннем;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
літарату́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да мастацкай літаратуры. Літаратурная спадчына. Літаратурны твор. // Які мае адносіны да вывучэння літаратуры, літаратур. Літаратурны гурток. Літаратурны інстытут. // Які мае адносіны да якога‑н. твора мастацкай літаратуры, узяты з якога‑н. твора мастацкай літаратуры. Літаратурны вобраз. Літаратурны герой.
2. Які звязаны са стварэннем мастацкіх, крытычных і публіцыстычных твораў. Літаратурная праца. □ Літаратурная дзейнасць Змітрака Бядулі пачалася ў пачатку дваццатага стагоддзя. Каваленка.
3. Які мае адносіны да літаратараў; пісьменніцкі. Літаратурнае асяроддзе.
4. Які адпавядае нормам, замацаваным у пісьменнасці, літаратуры. Літаратурны стыль. Літаратурнае вымаўленне.
•••
Літаратурнае чытанне гл. чытанне.
Літаратурная мова гл. мова.
Літаратурны фонд гл. фонд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стыхі́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да стыхіі (стыхій) (у 2 знач.); выкліканы імі. Стыхійнае няшчасце. Стыхійная з’ява. Стыхійныя сілы. // Які мае адносіны да з’яў прыроды, характэрны для іх. Стыхійную сілу зямлі .. У моцныя рукі ўзялі. Колас. // Які не падпарадкоўваецца волі і розуму; міжвольны (пра пачуцці і пад.).
2. Які працякае як натуральны працэс, які не рэгулюецца чалавекам, грамадствам. Стыхійны характар эканамічных законаў у капіталістычным грамадстве. // Які ўзнікае, адбываецца без кіраўніцтва, нікім не арганізаваны. Стыхійны характар паўстання. Стыхійная дэманстрацыя. □ Але стыхійная, выпадковая, як пішуць у афіцыйных паперах, падрыхтоўка кваліфікаваных кадраў не магла забяспечыць будоўлю добрымі мулярамі, бетоншчыкамі, тынкоўшчыкамі і сталярамі. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камбіна́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Той, хто схільны да камбінацый (у 2 знач.), які ўмее дасягаць чаго-н. рознымі спосабамі.
|| ж. камбіна́тарка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (разм.).
|| прым. камбіна́тарскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кіна...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да кінематаграфіі, да кіно, напр.: кінааператар, кінаглядач, кіназала, кіназдымка, кіназорка, кінакадр, кінакамедыя, кінакамера, кінамастацтва, кінапанарама, кінаплёнка, кінапрамысловасць, кінарэжысёр, кінасетка, кінасцэнарый, кінасюжэт, кінафестываль, кінахроніка, кіначасопіс, кінаэкран.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́льца, -а, мн. ко́льцы і (з ліч. 2, 3, 4) кальцы́, ко́льцаў, н.
1. Прадмет, звычайна металічны, які мае форму вобада, абруча, акружнасці.
Кольцы дроту.
Гімнастычныя кольцы.
2. Тое, што мае форму такога прадмета.
Кольцы дыму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крыты́чны², -ая, -ае.
1. Пераломны, які знаходзіцца ў стане крызісу.
К. момант хваробы.
К. ўзрост.
2. Вельмі цяжкі, небяспечны.
Крытычнае становішча.
○
Крытычная тэмпература — тэмпература пераходу цела з аднаго стану ў другі (спец.).
|| наз. крыты́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зва́ны, -ая, -ае.
1. Які атрымаў запрашэнне.
З. госць.
2. З запрошанымі гасцямі.
З. абед.
◊
Так званы — ужыв. для выражэння ўмоўнага значэння, іранічных або адмоўных адносін да каго-, чаго-н.
Вунь яны, вашы так званыя спецыялісты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змей, зме́я, мн. зме́і, -яў, м.
1. Вялікая змяя; тое, што і змяя (разм.).
2. Казачнае крылатае страшыдла з тулавам змяі.
Трохгаловы з.
3. Лёгкі каркас, абцягнуты паперай ці матэрыяй, які запускаецца на нітцы ў паветра.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)