◎ Прэз ’праз’ (Нас., Бес., Доўн.-Зап., Чародейство), параўн. і ст.-бел. пресь ’каля, праз, паўз, міма’ (Ст.-бел. лексікон). Улічваючы лінгвагеаграфію слова, — з польск. przez ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́ра ’маленькая адтуліна на скуры, сітавіна, кіпра’ (РБС). Запазычана ў славянскія мовы, у тым ліку іншыя еўрапейскія з лац. porus < грэч. πόρος ’шлях праз нешта, праход’ (Махэк₁, 384), магчыма, праз ням. Pore ’маленькая адтуліна на скуры’ (Сной, 472), рус. по́ра, польск. pora, чэш. pór, славен. pora ’тс’, літ. porà ’тс’. У беларускай, імаверна, праз рускую, дзе праз нямецкую (з XVIII ст.) (Фасмер, 3, 328; Цыганенка, 318). Роднаснае лац. porta ’вароты’, portus ’порт, гавань’ (Цыганенка, 318).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пашта́мт ’галоўная пошта горада’ (ТСБМ). Праз рус. почтамт або праз польск. pocztamt з ням. Postamt ’тс’. Спалучэнне ‑чт‑ на бел. глебе змянілася ў ‑шт‑ (як у пошта).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нафталі́н (хімічнае рэчыва) (БРС, ТСБМ), нафталі́на ’тс’ (Некр. і Байк.; маладз., Янк. Мат.). Запазычанні, першае — праз рус. нафталин, другое — праз польск. naftalina (абодва тэрміны ад лац. naphtha ’нафта’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
свети́ться
1. свяці́цца;
в о́кнах свети́лись огни́ у во́кнах свяці́ліся агні́;
2. (виднеться) віда́ць, відне́цца;
сквозь зе́лень свети́лась вода́ праз зе́лень віда́ць была́ (відне́лася) вада́;
3. перен. свяці́цца;
глаза́ свети́лись ла́ской во́чы свяці́ліся ла́скай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гра́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. граз, гразла; незак.
Апускацца ў што‑н. гразкае, топкае. Ногі правальваліся скрозь мох, гразлі ў ліпкай, цягучай твані балота. Лынькоў. Разведчык пад’ехаў і далажыў, што далей ехаць нельга — дарога пайшла праз дрыгву, коні гразнуць з першых крокаў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гуля́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. гуляць (у 1, 2, 4, 5 і 6 знач.).
2. Забавы, танцы, звычайна пад адкрытым небам. Масавае гулянне. □ З вуліцы праз адчыненую фортку ўліваліся ледзь чутныя гукі музыкі — гэта ў парку ўсё яшчэ ішло гулянне. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсудзі́ць, ‑суджу, ‑судзіш, ‑судзіць; зак., каго-што.
Атрымаць, адабраць, вярнуць што‑н. праз суд. Слёз у .. [Настасі] не было; яна даўно выплакала іх, яшчэ да таго дня, калі Юрка прыехаў з суда са страшнай весткай аб тым, што Халуста адсудзіў у іх хутар. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ака́ліна, ‑ы, ж.
Вокісел, які ўтвараецца на паверхні распаленага металу пры яго апрацоўцы. Жалезная акаліна. Пах акаліны. □ З кожнай хвілінай.. [жалеза] набывала новыя колеры, адценні: з распалена-белага ператварылася ў малінавае, пасля ў чырвонае, а яшчэ праз хвіліну пацямнела, пакрылася сіняй акалінай. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акі́нуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад акінуць.
2. у знач. прым. Пакінуты без увагі, клопату, догляду. Збуцвелы асунуўся вугал Стагодняй акінутай хаты. І свет мой абведзены кругам Акенцаў падслепаватых. Вітка. Жарнавік ідзе праз вялікі Вайткевічаў сад — недагледжаны, абветраны, акінуты сад. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)