а́спідны, -ая, -ае.

1. Які мае дачыненне да аспіду²; зроблены з аспіду.

2. Чорны як аспід.

○

Аспідная дошка — дошка са слаістага мінералу чорнага колеру, на якой пішуць грыфелем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́фе нескл., м. ко́фе;

○ чо́рны к. — чёрный ко́фе; см. ка́ва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вол, вала́, мн. валы́, вало́ў, м.

Кастрыраваны бык, якога скарыстоўваюць на сельскагаспадарчых работах.

Запрэглі дзве пары валоў.

Працуе, як чорны в. (перан.: вельмі многа, без стомы).

|| прым. вало́вы, -ая, -ае.

Валовая скура.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чёрный

1. прил., в разн. знач. чо́рны;

чёрная кра́ска чо́рная фа́рба;

чёрный хлеб чо́рны хлеб;

чёрный шрифт чо́рны шры́фт;

чёрная металлу́рги́я чо́рная металу́ргія;

чёрный пар с.-х. чо́рны папа́р;

чёрное де́рево чарнадрэ́ва;

чёрный лес чо́рны лес;

чёрный ход чо́рны ход;

чёрные мы́сли чо́рныя ду́мкі;

чёрная рабо́та чо́рная рабо́та;

чёрная би́ржа чо́рная бі́ржа;

2. (курной) ку́рны; чо́рны;

чёрная ба́ня ку́рная (чо́рная) ла́зня;

3. сущ. (темнокожий) чо́рны, -нага м.;

◊

чёрная доска́ чо́рная до́шка;

чёрные спи́ски чо́рныя спі́сы;

на чёрный день на чо́рны дзень;

держа́ть кого́-л. в чёрном те́ле трыма́ць каго́-не́будзь у чо́рным це́ле;

чёрная ко́шка пробежа́ла ме́жду ни́ми чо́рная ко́шка прабе́гла памі́ж і́мі;

чёрным по бе́лому чо́рным па бе́лым;

ви́деть всё в чёрном све́те ба́чыць усё ў чо́рным святле́;

черны́м-черно́ а) (очень черно) чо́рна-чо́рна, чарню́сенька; б) (очень много) аж чо́рна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

переде́л​I (к передели́ть) перадзе́л, -лу м.;

Чёрный переде́л ист. Чо́рны перадзе́л.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

руда-...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) руды, з рудым адценнем, напр.: руда-жоўты, руда-чорны, руда-чырвоны;

2) руды, у спалучэнні з іншым, асобным колерам, напр.: руда-ружовы, руда-шэры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падчарня́ць

‘ачарніць што-небудзь, каго-небудзь, пафарбаваць у чорны колер’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. падчарня́ю падчарня́ем
2-я ас. падчарня́еш падчарня́еце
3-я ас. падчарня́е падчарня́юць
Прошлы час
м. падчарня́ў падчарня́лі
ж. падчарня́ла
н. падчарня́ла
Загадны лад
2-я ас. падчарня́й падчарня́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час падчарня́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шы́фер, -у, м.

1. Чорны або шэры гліністы сланец, які ўжыв. для грыфельных дошак і ў будаўніцтве.

2. Будаўнічы матэрыял у выглядзе плітак або лістоў са сланцу.

Накрыць дом шыферам.

|| прым. шы́ферны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вол вол, род. вала́ м.;

◊

рабо́тать как вол рабі́ць (працава́ць) як чо́рны вол.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падчэ́рніваць

‘рабіць каго-небудзь, што-небудзь чорным, пафарбаваць у чорны колер’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. падчэ́рніваю падчэ́рніваем
2-я ас. падчэ́рніваеш падчэ́рніваеце
3-я ас. падчэ́рнівае падчэ́рніваюць
Прошлы час
м. падчэ́рніваў падчэ́рнівалі
ж. падчэ́рнівала
н. падчэ́рнівала
Загадны лад
2-я ас. падчэ́рнівай падчэ́рнівайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час падчэ́рніваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)