альтэра́цыя, ‑і, ж.
Спец. Павышэнне або паніжэнне гуку на паўтона або на цэлы тон.
[Ад лац. alteratio — змяненне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамарынава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак.
1. што. Правесці які-н. час, марынуючы што-н.
Паўдня прамарынавала грыбы.
2. перан., каго-што. Знарок затрымаць на які-н. час, адкладваючы рашэнне, выкананне чаго-н. (разм., неадабр.).
П. справу цэлы месяц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эпапе́я, -і, мн. -і, -пе́й, ж.
1. Вялікі твор эпічнага жанру, у якім апісваюцца значныя гістарычныя падзеі.
Э.
Івана Мележа «Людзі на балоце».
2. перан. Буйная, значная падзея, якая ахоплівае цэлы гістарычны перыяд.
Э.
Вялікай Айчыннай вайны.
|| прым. эпапе́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пацалу́нак ’дакрананне вуснамі’ (ТСБМ, Касп.). З польск. pocałunek ’тс’, якое з дзеяслова po‑całować, а гэта — з прыметніка cały ’цэлы’ < прасл. cělъ > cělovati ’вітаць, здароўкацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашвэ́ндзіць (экспр.) ’пашанцаваць’ (кругл., Жыв. нар. сл.). Скажонае пашчэнціць (< польск. poszczęścić ’тс’) і швэндацца (гл.) — параўн. ілюстрацыю: Сёння майму каню пашвэн‑ дзіла: цэлы дзень пръгуляу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суцы́ль ’дачышчаны лён’ (Касп.), суцэ́ль прысл. ’цалкам, нічога не адзяляючы’ (Нас., Байк. і Некр.). Да цэлы. Паводле Борыся (Prefiks., 129), прасл. усх. *sǫcělь < прасл. *cělъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пра́ўдзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
Разм. Спраўджваць, здзяйсняць. [Клім:] — Не губі каласка, ён праўдзіць, таму, хто ў яго верыць, шчасце дае. Лобан. Цэлы дзень у непакоі. Не выходзіць з думак ён. Цэлы дзень у непакоі: Можа быць і праўдзіць сон? Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што і без дап.
Малаціць некаторы час. Прамалаціць цэлы дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамардава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., каго.
Мардаваць некаторы час. Прамардаваць работнікаў на полі цэлы дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дабру́ткі ’зусім добры (цэлы)’ (Сцяц.). Такая суфіксацыя як быццам не характэрна для бел. мовы. Таму можна лічыць, што гэта запазычанне з польск. dobrutki (утварэнне ад dobry).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)