мазь, -і, Т ма́ззю, мн. -і, -ей і -яў, ж.
1. Сумесь тлушчу з лекавымі сродкамі для націрання або намазвання.
Цынкавая м.
2. Густое тлустае рэчыва для змазкі чаго-н.
М. для абутку.
Лыжная м.
◊
На мазі́ (разм.) — блізка да ажыццяўлення, завяршэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ту́кавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да туку (у 1 знач.). Тукавая сумесь. Тукавы завод. Тукавая прамысловасць. // Прызначаны для ўнясення ў глебу тукаў. Тукавая сеялка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампо́т, ‑у, М ‑поце, м.
Пітво з садавіны, ягад, згатаваных у вадзе з цукрам. Яблычны кампот. Чарнічны кампот. // Сумесь сушанай садавіны і ягад для гэтай стравы.
[Фр. compote.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напа́лм, ‑у, м.
Спецыяльная гаручая сумесь для бомб, агнямётаў і інш. Паліць напалмам. □ Я — чалавек, мне трэба жыць, тварыць, А не гарэць у полымі напалму. Зарыцкі.
[Англ. napalm.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Куламе́са ’блытаніна, сумесь, штурханіна, мітусня’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Бяльк.), ’гразь, змешаная са снегам’ (ТСБМ). Гл. куламесіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарэ́лка 1, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Прыстасаванне для спальвання гаручай вадкасці або газу з пэўнай мэтай. Газавая гарэлка.
гарэ́лка 2, ‑і. ДМ ‑лцы, ж.
Моцны алкагольны напітак; сумесь віннага спірту з вадой. Пракоп даўно ўжо не піў гарэлкі, і хмель.. стукнуў яму ў галаву. Колас.
•••
Царская гарэлка — сумесь азотнай і салянай кіслот, якая растварае золата, плаціну і некаторыя інш. металы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вінегрэ́т, -у, М -грэ́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Халодная страва, звычайна прыгатаваная з дробна нарэзаных кавалачкаў агародніны з алеем і воцатам.
Класічны в.
2. перан. Сумесь разнастайных думак і паняццяў.
У галаве в.
В. пачуццяў.
На выставе в. колераў і гукаў.
|| прым. вінегрэ́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жэлаці́н, ‑у, м. і жэлаці́на, ‑ы, ж.
Сумесь бялковых рэчываў жывёльнага паходжання, раствор якой пры ахаладжэнні пераходзіць у студзяністы стан (выкарыстоўваецца ў тэхніцы, фатаграфіі, кулінарыі, медыцыне і пад.).
[Фр. gelatine.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Міксту́ра ’вадкае лякарства, прыгатаванае з некалькіх рэчываў’ (ТСБМ). З польск. mikstura ’мешаніна, мяшанка’, якое з лац. mixtūra (або mistūra) ’змешванне’, ’сумесь’, ’спалучэнне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саты́ра ’спецыфічная форма мастацкага адлюстравання рэчаіснасці, якой уласціва высмейванне розных адмоўных з’яў’ (ТСБМ), Крукоўскі (Уплыў, 85) лічыць новым запазычаннем з рус. сати́ра ’тс’, якое праз франц. satire паходзіць з лац. satira, больш стараж. satura (lanx) ’блюда з рознымі пладамі, якое кожны год паднасілася багам; дэсерт, сумесь; вершаваная сумесь’ (Фасмер, 3, 565; Праабражанскі, 2, 254). Раўнаверагодна і пасрэдніцтва польск. satyra ’сатыра’. Аб польск. слове гл. Брукнер, 482.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)