эалі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

1. Устарэлая назва старажытнейшага перыяду каменнага веку (палеаліту), калі людзі выраблялі прымітыўныя каменныя прылады.

2. У геалогіі — камень з вострымі краямі, падобны на штучна апрацаваны камень.

[Ад грэч. ēōs — зара і lithos — камень.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

механі́зм, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Унутраная частка машыны, прылады, апарата і пад., якая прыводзіць іх у дзеянне.

Гадзіннікавы м.

2. перан. Унутраная сістэма чаго-н., што вызначае парадак якога-н. віду дзеяння.

Дзяржаўны м.

Гаспадарчы м.

3. чаго. Сукупнасць працэсаў, з якіх складаецца якая-н. фізічная, хімічная, фізіялагічная і пад. з’ява.

М. хімічнай рэакцыі.

|| прым. механі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэ́хніка, -і, ДМ -ніцы, ж.

1. Сукупнасць сродкаў працы, ведаў і дзейнасці, што служаць для стварэння матэрыяльных каштоўнасцей.

Навука і т.

2. Сукупнасць прыёмаў і навыкаў, што выкарыстоўваюцца ў якой-н. галіне дзейнасці або мастацтве.

Авалодаць тэхнікай.

Музычная т.

Т. справаводства.

3. зб. Машыны, розныя прылады той ці іншай галіны вытворчасці.

Рамонт тэхнікі.

Ваенная т.

|| прым. тэхні́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ато́сы, атос; адз. атоса, ‑ы, ж.

Драцяныя або з жалезных прутоў, рэменю і інш. цяжы ў возе. Антось агледзеў тут прылады, Калёсам добра даў «памады»,.. А напамадзіўшы калёсы, Паправіў вітыя атосы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

принадле́жность ж.

1. (состояние) прынале́жнасць, -ці ж., нале́жнасць, -ці ж.;

принадле́жность к коммунисти́ческой па́ртии прынале́жнасць (нале́жнасць) да камуністы́чнай па́ртыі;

2. (о предмете) прыла́да, -ды ж., мн. прыла́ды, собир. прыла́ддзе, -ддзя ср.; (для работы — обычно) начы́нне, -ння ср.; інструме́нт, -та м.; (снасть) снасць, род. сна́сці ж.; прыпа́сы, -саў мн.; (вещь) рэч, род. рэ́чы ж.;

канцеля́рские принадле́жности канцыля́рскія прыла́ды;

пи́сьменные принадле́жности пісьмо́выя прыла́ды;

бри́твенные принадле́жности прыла́ды для гале́ння;

принадле́жности маши́ны прыла́ддзе (для) машы́ны;

столя́рские принадле́жности сталя́рскія інструме́нты;

рыболо́вные принадле́жности рыбало́ўныя сна́сці (прыла́ды, прыпа́сы);

принадле́жности туале́та рэ́чы туале́ту;

3. (неотъемлемый признак) (неад’е́мная) прыме́та, -ты ж.; (свойство) уласці́васць, -ці ж.;

◊

по принадле́жности каму́ (куды́) нале́жыць;

обрати́ться по принадле́жности звярну́цца да каго́ (куды́) нале́жыць;

переда́ть по принадле́жности перада́ць каму́ (куды́) нале́жыць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лязо ’вострая частка рэжучай або сякучай прылады’, ’лязо для галення’ (ТСБМ; шальч., Сл. ПЗБ), шкл. лязцо ’тс’ (Мат. Маг.). Да ле́зіва 2 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фуга́нак, ‑нка, м.

Вялікі рубанак, прызначаны для чыставога стругання дошак, плоскіх паверхняў. А вось калі заглянуць у кладоўку ў сенцах, там на сцяне вісяць сталярскія прылады — пілка, долаты, ляжаць на паліцыі гэблікі, фуганак. Пестрак.

[Ад ням. Fugebank.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

інвента́р, -у́ і -а́, м.

1. -у́. Сукупнасць прадметаў, прылад, якія складаюць маёмасць прадпрыемства, установы, арганізацыі.

Спартыўны і.

Сельскагаспадарчы і.

2. -у́. Вопіс такіх прадметаў, рэестр.

Скласці і.

3. -у́. Прылады вытворчасці.

Сельскагаспадарчы і.

4. -а, гіст. Апісанні феадальных уладанняў у 16 — першай палавіне 19 ст. ў Беларусі, Літве, Украіне, Польшчы.

Старонка інвентара Брэсцкай эканоміі 1742 г.

○

Жывы інвентар — цяглавая і малочная жывёла.

|| прым. інвента́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

судзі́на, ‑ы, ж.

Разм.

1. Пасудзіна. А пад паветкаю прылады: Вазок, калёсы, панарады, Старыя сані, восі, колы І вулляў некалькі на пчолы. Яшчэ някончаных; судзіна, Стары цабэрак, паўасміна. Колас.

2. Невялікае рачное або марское судна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

незара́джаны, ‑ая, ‑ае.

Які не мае зараду. Ішоў [Тапурыя] па-лёгкаму: за плячыма боўталася незараджаная стрэльба, у руках быў кій. Самуйлёнак. Нейтрон з’яўляецца нейтральнай, незараджанай часцінкай. «Маладосць». // Які не падрыхтаваны да дзеяння (пра некаторыя прылады). Незараджаны фотаапарат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)